Over vroege christenen en protestantse katholieken

De katholieke Kerk kent een rijke traditie waar je nooit op uitgekeken raakt. Deze traditie biedt ruimte aan vele manieren waarop we ons geloof kunnen beleven, de een nog gekker dan de ander. Of je nu met beide benen op de grond staat, of liever een beetje zweeft, het kan allemaal. De een draagt gelaten zijn kruis, de ander gooit zijn armen de lucht in bij een charismatische beweging. Prachtig vind ik dat, de diversiteit van een Kerk die universeel is. Verschillend in smaken en culturen, maar één in geloof. Of anders gezegd, verschillende spirituele takken aan één stevige, katholieke boom. Niet al die takken passen bij mijn eigen beleving, en gelukkig maar, want ik gun daarin ieder zijn eigen weg. Toch kom ik zo nu en dan ook eens een uitwas tegen die ik, op z’n zachtst gezegd, nogal ver vind gaan.

Zo sprak ik onlangs een katholiek die vond dat het belangrijk was om terug te keren naar ‘de Bron’. “Nou en of,” riep ik enthousiast, “lekker zorgeloos ronddartelen in het hof van Eden in je adamskostuum! Wie wil dat nou niet?” Ik greep het dichtstbijzijnde vijgenblad en had me al half ontkleed toen bleek dat ik het verkeerd had begrepen. Met ‘de Bron’ bedoelde hij niet de eerste mensen, maar de eerste christenen. Volgens de logica van deze meneer zaten de eerste christenen het dichtst bij ‘de Bron’ en waren zij dus ongetwijfeld kampioenen in christen zijn. Zij hielden een feestmaal en vierden de eucharistie, in overeenstemming met hun Joodse wortels, als het mysterie van de Pascha van Christus. Daar was geen kerkgebouw of tempel voor nodig, en al zeker geen altaar, want offers brengen aan de goden was iets van de heidenen. Ook deden de vroege christenen volgens hem nog niet van die onnozele dingen zoals knielen in de kerk of de handen vouwen tijdens het bidden. Toen het christendom eenmaal staatsgodsdienst was geworden, had het echter allerlei heidense gebruiken geïncorporeerd en daardoor was er ontheiliging in de Kerk gekomen.

Uiteraard is het geloof van de vroege Kerk belangrijk. De eerste christenen hebben de wortels van onze katholieke traditie gevormd. Uit deze wortels is inmiddels echter een prachtige boom ontstaan. Volgens mijn katholieke vriend zijn de takken van deze boom echter verrot en doet ieder takje wat hij zelf wil. De enige weg die de Kerk dus kan volgen om het ware geloof te herstellen, bestaat uit het terugkeren naar die wortels. Dit is natuurlijk een nogal vreemde logica, aangezien bomen helemaal niet terug kunnen gaan naar hun wortels. Zij zijn er uit ontsproten en worden erdoor gevoed. Ik ben in mijn leven al heel wat bomen tegengekomen, maar ik heb er nog nooit eentje gezien die zei: “Verrek, ik wilde helemaal geen eik zijn, maar een spar. Laat ik terug naar mijn wortels gaan en opnieuw beginnen.” Ook volwassen mensen kunnen niet plotseling besluiten om terug te kruipen in de baarmoeder wanneer ze menen dat ze in moreel verval zijn geraakt en terug moeten naar de bron om weer in alle onschuld te beginnen. Zoiets zou ernstig lichamelijk letsel veroorzaken. En zelfs als het fysiek mogelijk was, dan was het onwenselijk omdat het idee van ‘opnieuw beginnen’ altijd met behoud van je levenservaringen moet zijn. Anders zouden we vast telkens weer dezelfde fouten maken. Zelfs als we gedoopt worden en als nieuw mens worden wedergeboren, of als we ontslagen worden van onze zonden in de biecht, gaan we niet een stap terug in de tijd. Ons leven kenmerkt zich door een constante groei. We snoeien onze takken en herscheppen onszelf waar nodig, maar toch bewegen we vooruit. Ik vind het dus maar raar als ik mensen hoor zeggen dat we terug naar onze wortels moeten gaan.

Ik ken inmiddels veel christenen, ook uit diverse protestantse kringen, en de een met meer gevoel voor oecumene dan de ander. Maar eigenlijk vond ik het gedachtegoed van de betreffende man, die zich trouwens voordeed als een conservatief katholiek, nog het meest lijken op het soort protestant dat nog steeds meent dat de katholieke Kerk de hoer van Babylon is en de paus de antichrist. Dat is dan ook meteen mijn grootste bezwaar tegen zijn logica. Het klinkt allemaal nogal anti-katholiek. Bij protestanten vind ik dat doorgaans best schattig, maar als een katholiek in anti-paapse propaganda gaat geloven, dan wordt het mij toch echt te verwarrend.

Om namelijk te geloven wat deze beste man gelooft, moet je aannemen dat de eerste christenen de Heilige Geest hadden gekregen – zoals Christus hen ook had beloofd – maar dat die na pakweg driehonderd jaar plotseling verdwenen was. Deze Heilige Geest heeft vervolgens zeventienhonderd jaar niets van zich laten horen om nu opeens aan te kondigen dat we terug naar ‘de Bron’ moeten. Je hebt als katholiek best wat ruimte voor persoonlijke geloofsopvattingen, maar de ruimte voor deze logica is er volgens mij niet. Als het nog niet schismatiek is, dan zit het toch aardig op het randje. De Heilige Geest leidt onze Kerk naar de waarheid. Ook dat heeft Christus ons beloofd. En dat kan natuurlijk alleen als we over deze waarheid discussiëren en het af en toe hartgrondig met elkaar oneens zijn. Je kunt als katholiek dus best vinden dat de Kerk die waarheid nog niet helemaal heeft bereikt en daar nog verder in moet groeien. En je kunt ook vinden dat de Kerk die waarheid al in pacht heeft en deze angstvallig moet behouden. Dat de Kerk deze waarheid in haar vroege bestaan is kwijtgeraakt of compleet heeft vervuild, is echter geen katholiek standpunt. Het zet de deur wagenwijd open om dan ook maar meteen alle dogma’s en gebruiken van de Kerk in twijfel te trekken.

Deze Heilige Geest is niet erg katholiek.
Deze Heilige Geest is niet erg katholiek.

En inderdaad, mijn gesprekspartner leek ook van mening dat bijvoorbeeld de absolutie bij de biecht geheel overbodig is, omdat we toch al vergeven zijn. En dat goede werken niet van belang zijn, aangezien die ons niet redden. Het is genoeg om te geloven in de verrijzenis. Christus was geen voorbeeld dat we na kunnen volgen. Dat zou een utopie zijn, aangezien we daar toch niet toe in staat zijn. Zelfs diaconie is derhalve een uiting van ‘primitief’ geloof dat niets met christendom te maken heeft. Belijd gewoon je zonden voor de gemeenschap, erken dat je toch niet beter kunt worden, en geloof dat Christus je gratis heeft vergeven. That’s all, folks. O ja, en wees het zout der aarde.

Verwarrend allemaal! Ik wilde na dit gesprek het liefst een krat bier uitdrinken en een week lang mijn roes uitslapen. Zoals ik al zei, ben ik blij met de verschillende bewegingen binnen de Kerk. Maar ik vind dat je protestantisme beter aan protestanten kunt overlaten. Die zijn daar een stuk beter in dan katholieken.


Dit artikel is gebaseerd op mijn column in ‘Van Harte Katholiek’ van 11 december 2014 op Radio Maria.

, , , , , , , , ,

Jaap de Wit

Jaap is geboren in 1978 in het wonderschone Bergen op Zoom, en thans woonachtig in Gouda. Overdag is hij software engineer en ‘s avonds is hij Rooms-Katholiek. Hoewel hij kort na zijn geboorte al een tijdje katholiek is geweest, was hij jarenlang atheïst. Op een dag in 2010 liep hij per abuis tegen het het ware geloof aan en sindsdien zit hij weer stevig in de kerkbanken. Sinds 2012 is hij enthousiast lid van Koor Padua en sinds 2014 is hij ook acoliet in Gouda.

Alle berichten van Jaap


6 reacties op “Over vroege christenen en protestantse katholieken”

  • ja, je kunt ook geloven dat de apostel Paulus een oplichter is en dat hij de evangelien vervalst heeft. En dan komt de engel Gabriel die gewoon precies het tegenovergestelde verteld als wat Jezus gezegd zou hebben. Dat is ook een soort teruggaan naar je wortels, maar dan als stof (maar niet voordat iemand die het allemaal wel snapte die verstoffing van je lichaam in gang heeft gezet door je hoofd van je romp te scheiden). Keuze genoeg zou ik zeggen.

    • Hahaha, die gedachte was ook bij me opgekomen, maar ik ben niet zo van de samenzweringstheorieën 😛

  • Klinkt als een proto-Calvinistist. Verwijs maar door naar een gereformeerde kerk (bij voorkeur eentje die ‘De Bron’ heet). Het zal hem welgevallig zijn gelijk een warm bad.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *