De goede herder

Het verloren schaap en de gekwetste herder

Paus Franciscus
Paus Franciscus: de Kerk als veldhospitaal

Wat doet iemand die honderd schapen heeft, waarvan er één verloren is geraakt? Volgens Jezus laat hij de negenennegentig andere in de woestijn achter om naar het verdwaalde dier op zoek te gaan tot hij het gevonden heeft. In het evangelie van Lucas geeft hij daarmee antwoord op de klacht dat hij met zondaars aan tafel gaat.

De vergelijking die Jezus maakt, zou volgens mij ook van toepassing moeten zijn op de Kerk. Als ik paus Franciscus goed begrijp, is dat ook de Kerk die hij voor ogen heeft. Een Kerk die de straat op gaat en zich onder de verloren schapen begeeft. Een veldhospitaal voor mensen die er hardhandig achter zijn gekomen dat het leven breekbaar is.

Maar is dat ook de Kerk die we in de praktijk tegenkomen? Laat ik dit eens illustreren met een verhaaltje. Ik waarschuw jullie alvast maar: het is eigenlijk een heel triest verhaal.

Het trieste verhaal van een verloren schaap

Ergens in Nederland loopt een verloren schaapje. Ze denkt dat de andere schaapjes haar nooit zullen accepteren zoals ze is. Ze vlucht daarom met een misplaatst gevoel van vrijheid de groene weide uit en de droge woestijn in. Bij het weggaan pist ze tegen het tuinhekje. Ze doet alsof dat heel stoer en opstandig is. “In deze weide hoef ik hierna nooit meer te komen,” zegt ze dapper. Waarschijnlijk is het een wanhopige schreeuw om aandacht van een zieltje dat elk greintje zelfrespect ergens op haar gebroken levenspad heeft verloren.

En wat doet de herder? Gaat hij haar zoeken? Nee. Helaas. Hij doet aangifte bij de politie, omdat er op zijn tuinhekje is gepist. We zien beelden op tv hoe hij het tuinhekje ritueel reinigt, en daarna zijn negenennegentig schaapjes bedankt voor de vele steunbetuigingen die hij in deze moeilijke tijd heeft gekregen. Voor de camera vertelt hij zichtbaar geëmotioneerd dat het verloren schaap hem iets vreselijks heeft aangedaan. En, eerlijk is eerlijk, je moet wel een hart van steen hebben als je die beelden ziet en geen medelijden krijgt met de arme man. Ook zijn negenennegentig schaapjes laten geen kans onbenut om op sociale media te laten weten hoe moeilijk zij het vinden dat dit nu juist in hun geliefde weiland moest gebeuren.

Het verloren schaap wordt niet gezocht door de herder. Dat laat hij liever over aan justitie. Ze is immers een crimineel. Welk onmens – pardon, onschaap – pist nu tegen een tuinhekje? Ach ja, we zullen wel bidden dat ze zelf tot inkeer komt en zich in het vervolg wat schapelijker gedraagt.

Hoe christelijk is een Kerk die oprecht verbaasd is dat mensen zondig zijn, en die vervolgens slachtoffertje speelt? Als deze Kerk al iets met een veldhospitaal te maken heeft, dan is dat omdat zij uit pathetisch zelfmedelijden vrijwillig op een stretcher is gaan liggen.

Een hard oordeel?

Vel ik nu niet een ongelofelijk hard oordeel over een goede herder? Het zal inmiddels duidelijk zijn, dat het tuinhekje in werkelijkheid een biechthokje is. En de herder is pastoor Jan van Noorwegen. Ik ken hem niet persoonlijk en als ik al een oordeel over hem wil vellen, dan is het dat hij overkomt als een zachtaardige man, die het beste voor zijn parochie wil. Hij lijkt me een zeer aangename en warme priester. Het spijt me dus ook echt dat ik – slechts op basis van wat ik in de media heb gezien – moet zeggen: “Man, get over it!

Natuurlijk is het erg dat een kerk op zo’n onsmakelijke manier is ontwijd. Uiteraard mag je daar boos en verdrietig over zijn. Vanzelfsprekend voel ik ook medelijden met die arme pastoor, die moet huilen op tv. Mijn hart breekt ervan, maar tegelijkertijd krommen mijn tenen er ook van.

Wie zijn de echte slachtoffers?

Ik wil niet oordelen over de goede bedoelingen van deze pastoor, maar welke associaties roepen deze beelden op? Een herder die de verloren schaapjes niet eens uitnodigt voor een goed – en misschien ook een tikkeltje streng – pastoraal gesprek, maar hen overdraagt aan de politie. Heeft deze priester dan meer vertrouwen op een oordeel van een rechtbank dan op het Laatste Oordeel?

Wij presenteren onszelf aan de buitenwereld als een Kerk die zo hard bezig is om slachtoffer te spelen, dat zij het geen moment heeft over de daadwerkelijke slachtoffers. Want laten we eerlijk zijn, hoeveel deuken heeft je zelfvertrouwen in de loop der jaren opgelopen als je meent dat je een vreemdeling moet pijpen in een biechthokje om een beetje waardering te krijgen? Wat is je ervaring met liefde als je meent dat je gelukkig wordt van het maken van pornofilmpjes waarin je je seksuele fantasieën mag botvieren op jonge meisjes? Wat ben je tekort gekomen als je vanuit je luie stoel betaalt om deze filmpjes te mogen downloaden? Het zijn juist deze mensen – en niet meneer pastoor – die in het veldhospitaal moeten liggen.

Negatieve beeldvorming

Ik hoor christenen weleens klagen dat er in de media een negatief beeld over ons wordt geschetst. Ik zal je eens wat vertellen: wij bepalen zelf welke beelden in de media komen. De afgelopen week waren de camera’s op ons gericht, want de Kerk leverde een smeuïg verhaal op. Het was een perfecte kans om twee prachtige thema’s te bespreken: de waardigheid van ons lichaam en de vergeving die we mogen ontvangen in het sacrament van boete en verzoening. We hadden een handreiking kunnen doen naar tenminste twee verloren schapen die de mooie boodschap uit beide thema’s hard nodig hebben.

Wat deden we? Nederland is de misbruikschandalen in de Kerk nog niet vergeten, en we gingen huilen op tv over twee mensen die wél vrijwillig seks hadden in een kerkgebouw. De reacties van lezers op sommige nieuwssites logen er niet om. We hebben het – alweer – verprutst. We zijn zoutloze christenen; het dwaallicht in een boze buitenwereld, waarvan we zelf denken slachtoffer te zijn. De on-Bijbelse ironie ligt er dik op. Toen ik nog atheïst was, zou ik hiervan hebben gesmuld. Ik ben alleen geen atheïst meer. Ik ben een christen die van de Kerk houdt, maar zich schaamt voor haar lelijke gezicht.

, , , , , , , , , , , , ,

Jaap de Wit

Jaap is geboren in 1978 in het wonderschone Bergen op Zoom, en thans woonachtig in Gouda. Overdag is hij software engineer en ‘s avonds is hij Rooms-Katholiek. Hoewel hij kort na zijn geboorte al een tijdje katholiek is geweest, was hij jarenlang atheïst. Op een dag in 2010 liep hij per abuis tegen het het ware geloof aan en sindsdien zit hij weer stevig in de kerkbanken. Sinds 2012 is hij enthousiast lid van Koor Padua en sinds 2014 is hij ook acoliet in Gouda.

Alle berichten van Jaap


9 reacties op “Het verloren schaap en de gekwetste herder”

    • Nb. “De Kerk [kan] natuurlijk altijd te rade kunnen gaan bij Maria…” _ “De Kerk zou natuurlijk altijd te rade kunnen gaan bij Maria…”

      Bedankt, Maria!

    • Maria, die de ontknoping brengt, heeft trouwens nog wel een goed advies:
      Vrees voor de spookgrachtman uit Esken is het begin der wijsheid.

  • Ik ken pastoor van Noorwegen goed.
    Een priester van het soort waarvan we er veel meer kunnen gebruiken.
    En ik heb erg met hem meegeleefd de afgelopen dagen om alles wat hij heeft moeten meemaken in zijn geliefde kerk.

    Schrijnend om in bovenstaand artikel te lezen dat iemand die zich katholiek noemt meent nog wat extra zout in de verse wonden te moeten wrijven.
    Schande!

    Ik hoop en bid dat dit artikel ongelezen aan pastoor van Noorwegen voorbij mag gaan.

    • Jaap de Wit schreef:

      Beste Noud,

      Ik noem mezelf niet alleen katholiek, ik ben het ook. En gezien je reactie, vermoed ik dat dat voor jou ook geldt.

      Zoals ik al in het artikel schreef – en hieronder in mijn reactie aan Robert Frans ook nog eens heb benadrukt – gaat het mij er niet om om pastoor Van Noorwegen persoonlijk te oordelen. Hij lijkt me inderdaad een aangename priester.

      Ik spreek in het stuk in de wij-vorm, omdat ik vind dat wij als Kerk een structureel probleem hebben. Ten eerste gaan we niet goed om met de media. Ten tweede keren we teveel in onszelf en verschuilen we ons achter een slachtofferrol, terwijl we de wereld tegemoet moeten treden, zoals ook de Goede Herder deed. Dit is dus absoluut niet bedoeld om zout in de wonden te strooien, maar als katholieke zelfkritiek, die ik belangrijk en serieus genoeg acht om dit eens stevig onder de aandacht te brengen.

      Uiteraard hoef je het hier niet mee eens te zijn, maar als we meteen “Schande!” roepen en elkaars ‘katholiek-zijn’ in twijfel trekken wanneer we het een keer oneens zijn, dan schieten we natuurlijk ook niet echt op.

      Hartelijke groet,
      Jaap

  • Robert Frans schreef:

    Een net zo belangrijke vraag is natuurlijk: waarom wordt dergelijke persoonlijke kritiek op een herder openbaar in de media geplaatst en niet gewoon enkel gestuurd naar de herder in kwestie? En dan ook nog enkel gebaseerd op wat de media liet zien, zonder hoor en wederhoor? Of is er wel met de pastoor gesproken door Broodje Paap, maar is dat hier weggelaten?
    Wie weet wat deze pastoor verder allemaal aan goeds heeft gedaan of geprobeerd voor deze “dwalende schapen,” doch buiten de media om, die daarbij echter toch wel het nieuws brengen dat zíj willen brengen…

    En is het daarbij werkelijk verkeerd als de herder diep geraakt wordt door zulk een welbewuste, onvoorstelbaar grove ontheiliging van Gods heiligdom? Ik zou willen dat er hier in Nederland méér katholieken, ook priesters, waren met zo een fijngevoeligheid en tedere eerbied voor Christus’ werkelijke aanwezigheid in het Sacrament. Dan maar dwaas ogen of zijn.

    De vraag is dus: wat heeft deze pastoor nu aan deze openbaar geplaatste kritiek? En wat hebben wij lezers er nu eigenlijk aan? De kernboodschap is prima, maar is het werkelijk daarbij nodig dat wij op deze wijze een kwalijk(er) en onvolledig beeld voorgeschoteld krijgen van deze herder en van de Nederlandse katholieke Kerk?
    Opiniëren is natuurlijk niet verkeerd, maar wel op basis van meerdere kanten van het verhaal en op basis van respect en liefde voor de door Christus aangestelde herders, zolang zij natuurlijk geen verschrikkelijke wandaden begaan, en voor zijn Kerk.

    • Jaap de Wit schreef:

      Hallo Robert Frans,

      Bedankt voor je reactie. Je stelt veel vragen, maar als ik je goed begrijp dan is de kernvraag eigenlijk waarom ik persoonlijke kritiek op een herder zo openbaar deel. Dat is op zich een hele goede vraag, want als ik persoonlijke kritiek op hem zou hebben, dan zou ik dat zeker ook persoonlijk kenbaar maken.

      Zoals je echter in het stuk kunt lezen, stel ik tot twee keer toe nadrukkelijk dat ik geen persoonlijk oordeel over deze priester wil vellen. Ik uit kritiek op de Kerk – iets wat je me hier nota bene normaal gesproken nooit ziet doen – en spreek daarbij ook nadrukkelijk in wij-vorm. “We zijn zoutloze christenen,” heb ik gezegd. Daarmee bedoel ik dus niet één persoon, maar wij als geheel. Lees het dus vooral ook als zelfkritiek en zeker niet als vingerwijzen naar één enkel persoon. De reden dat ik dit dus openbaar doe, is dat het een probleem is dat ons allemaal aangaat. We gaan structureel verkeerd om met de media, en plaatsen ons nog te vaak in de positie van slachtoffers in plaats van de wereld tegemoet te treden. Nu was het toevallig in Tilburg, maar dit had in elke andere willekeurige parochie kunnen gebeuren en ik denk dat het resultaat in de meeste parochies niet veel anders zou zijn geweest. Ik vind het dus heel belangrijk dat wij daar als Kerk eens goed over nadenken. Zo belangrijk zelfs, dat deze blog een stuk scherper is dan men doorgaans van mij gewend is.

      Je vraagt ook of het verkeerd is dat een herder diep geraakt wordt door deze ontheiliging? Nee, dat is zeker niet verkeerd en dat is ook begrijpelijk, zoals ik ook in het stuk al aangaf. Maar dat is m.i. geen reden om onze verantwoordelijkheden uit de weg te gaan. Direct na het eerste interview op Omroep Tilburg, waarbij pastoor Van Noorwegen werd verrast door dit nieuws, had iemand op het bisdom wakker moeten worden en die arme man buiten schot van de media moeten houden. Iemand met verstand van communicatie had vanaf dat ogenblik elk contact met de media in handen moeten hebben. Dat dat niet is gebeurd, bewijst dat wij onze zaken niet op orde hebben en dat er dat er door onze eigen nalatigheid zielen verloren gaan. Ik ben het overigens niet met je eens dat de media toch wel tonen wat zij zelf willen. Als wij met een goed verhaal komen, dan tonen zij dat. Zoals ik schreef, de camera’s waren al op ons gericht. Natuurlijk wordt er daarna nog geknipt om het in een nieuwsitem te laten passen, maar dat is des te meer reden om te zorgen dat elk woord op dat moment zinvol is.

      Tenslotte, nog dit. Je zegt: “Dan maar dwaas ogen of zijn”. Daar ben ik het helemaal mee eens. Ik denk echter wel dat we pas echt dwaas zijn – en overkomen – wanneer we heel veel vergeving tonen, of op zin minst onze bereidwilligheid daartoe. Iedereen voelt meteen aan dat het op zijn minst erg onfatsoenlijk is wat hier is gebeurd. Daar hoef je niet gelovig voor te zijn. Waar wij ons als christenen in moeten onderscheiden – en ja, dwaas zijn – is dat we oneindig veel kunnen vergeven en mensen niet direct compleet afschrijven. Kim Holland had namens het bedrijf al excuses aangeboden, dan is het vervolgens aan ons om daar goed mee om te gaan door hen uit te nodigen om hierover dieper in gesprek te gaan, niet alleen met haar, maar met alle betrokkenen.

      Hartelijke groet,
      Jaap

  • Prima Jaap, als dit de reactie van de kerkgemeenschap was (mij ontgaat wel meer), dan is je kritiek terecht. Maar het zit me toch dwars dat mevrouw zelf in slachtofferschap naar anderen wees: het was de schuld van een medewerker. Met dat soort karakterloosheid schiet het ook niet op. Je kunt als herder wel achter een verloren schaap aan galopperen, maar als dat schaap een ander de schuld geeft dat-ie het vermogen van zijn vader verbrast heeft ….wacht effe, dat was een andere.

  • Godsspraak van de HEERE:

    Toen de HEERE zag hoe die twee zich in het biechthokje voor elkander bevlijtigden, werd Hij niet verdrietig maar boos, en aldus in toorn ontvlammend onderbrak de HEERE hun onwelvoeglijkheden, zeggende: “Gijlieden zijt nog niet klaar met Mij, want gij weet immers dat er staat geschreven dat het Huis van de HEERE een plaats van Hemelse Extase zal zijn, maar gijlieden maakt er een onwelvoeglijke bezemkast van. Daarom zult gijlieden heden, nog vooraleer gij klaar zijt met elkander, van Mij loon naar werken ontvangen”. En nadat de HEERE dit gezegd had geschiedde het aldus, dat de HEERE zich van touw een gesel vervaardigende, en nog vooraleer die twee lieden klaar waren met elkander te bevlijtigen, was de HEERE aan de beurt en gaf hen een ongenadig pak billenkoek, waarna Hij hen aanmaande met de woorden: “Heft gijlieden dan zodra gij weer buiten zijt een loflied aan voor de HEERE uw GOD ten overstaan van gans het volk, opdat eenieder zal beseffen dat IK de HEERE ben die reinigt van alle zonden”. En na dit gezegd hebbende zwabberde de HEERE het tweetal de bezemkast uit en geschiedde het ook aldus, dat zij in welvoeglijkheid naar de HEERE ook nog voor het zingen de Kerk uit gingen.

    Godsspraak van de HEERE.

Laat een reactie achter op Steven Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *