Over anarchistische tijdschriften en mijn lieve moedertje

Vorige week werd ik wakkergeschud door het nieuws dat er de nodige laster was gepubliceerd in een bekend anarchistisch tijdschrift uit een stad die niet zo lang geleden het toneel was van religieus geweld. Ik heb het natuurlijk over het parochieblad Martinus Magazine uit Utrecht, waar nog zo recent als 1985 hevige rellen uitbraken tijdens het bezoek van paus Johannes Paulus II.

De hoofdredacteur van het Utrechtse parochieblaadje, Werend Griffioen, vond het nodig om zijn persoonlijke frustraties over Mgr. Eijk neer te pennen in een redactioneel commentaar. De pen is machtiger dan het zwaard, moet de beste man gedacht hebben. Maar waar de heilige Martinus het zwaard gebruikte om een stuk van zijn mantel aan een zwerver te geven, sneed de hoofdredacteur van Martinus Magazine zichzelf door de kerk af te schilderen als een pervers, theocratisch instituut. Het hele relaas, ironisch ‘Nihil obstat’ getiteld, had de charme van een column in de AH Bonusfolder van een gefrustreerde medewerker die schuimbekkend vertelt dat de directie van Albert Heijn corrupt is en dat hij sowieso een pesthekel aan hamsters heeft.

Of zijn kritiek terecht is of niet, het spreekt voor zich dat de positie van deze hoofdredacteur daardoor onhoudbaar is geworden. Wellicht zou de heer Griffioen beter passen op de redactie van een kritisch blad zoals Charlie Hebdo. Ze hebben allebei iets van dat anarchisme dat in 1985 nog heel hip was, maar dat tegenwoordig alleen nog maar het nieuws kan halen vanwege een schandaal, en niet vanwege de inhoud. Toch vermoed ik dat Charlie Hebdo, dat hoge ambities heeft op het gebied van slaapverwekkende Godslastering, niet echt zit te wachten op het kneuterige Nederlandse katholicisme dat het nooit veel verder heeft geschopt dan eigengerechtige Eijklastering.

Overigens is dat verder geen beschuldiging aan het adres van Griffioen, maar eerder een algemene tendens, die me al langere tijd opvalt. Katholieken – of ze zichzelf nu progressief of conservatief noemen – kunnen zich ontzettend respectloos uiten tegenover de Kerk en haar vertegenwoordigers. Zo krijgt Eijk het in Nederland soms zwaar te verduren van de meer progressieve katholieken, maar zijn het in België de conservatieven die op onchristelijke wijze kritiek leveren op de nieuwe aartsbisschop, Mgr. De Kesel.

Mgr. Jozef De Kesel Foto: Paul Van Welden
Mgr. Jozef De Kesel
Foto: Paul Van Welden

Zo las ik vorige week hoe een conservatief katholiek vechtclubje De Kesel verweet dat hij pedofielen beschermt en homovriendelijk is. Het eerste kan simpelweg afgedaan worden als grove smaad, terwijl men van het tweede zou kunnen zeggen dat – of je nu conservatief of progressief bent – het pas echt een probleem zou zijn wanneer hij onvriendelijk tegen homoseksuelen zou gaan doen. Ze hadden zelfs de onbeschaamde hoogmoed om te bidden voor zijn ‘bekering’. De ironie van dergelijke ‘conservatieve’ katholieken, is dat zij zichzelf in naam van de orthodoxie buiten de kerk plaatsen door gedrag dat tegen het schismatieke leunt. Voor de leken: een schisma is de kerkelijke variant van een familieruzie die tot een onherstelbare breuk leidt en waarvan iedereen zich achteraf afvraagt of dat nu echt nodig was.

De moderne katholiek lijkt wel een schismaticus in hart en nieren. Afgelopen zaterdag ging het zelfs zo ver dat een ‘geloofsgroep’ in Veldhoven het brutale lef had om een pastoor de kerk uit te werken. Toen ik de foto’s zag, verbaasde me het overigens niet dat het voornamelijk om mensen ging die in 1985 waarschijnlijk ook hele hippe dertigers en veertigers waren. Ik ben daar deze week eens over gaan nadenken en ik ben tot de briljante conclusie gekomen dat deze puberale houding onder katholieken een probleem is. En zoals iedere katholiek weet: als er een probleem is in de kerk, dan moet dat wel de schuld zijn van het Tweede Vaticaans Concilie. Vroeger was namelijk alles beter. In de magische wereld die ‘vroeger’ heet, sprak men over ‘onze Heilige Moeder de Kerk’ en dacht men een beetje naïef dat Zij boven alle kritiek verheven was. Ik kan dat wel begrijpen, hoor. Ik heb zelf thuis ook een moeder en ik denk ook dat zij boven alle kritiek verheven is. Sterker nog, ze is toevallig vandaag jarig en ik ben van mening dat dat een Hoogfeest zou moeten zijn, want mijn moeder is zo fantastisch dat er meerdere heilige Corneliussen naar haar vernoemd zijn.

Desondanks heeft de post-conciliaire katholiek heel terecht geconstateerd dat het soms nodig is om kritiek te hebben op onze Kerk, maar is tegelijkertijd zo stom geweest om te vergeten dat die zelfde kerk wel onze Heilige Moeder is. Je kunt dan nog zo veel kritiek hebben, maar je gaat toch ook niet lopen roepen dat je moeder ‘pervers’ is? Als ik zoiets zou doen, denk ik niet dat haar feestje komende zondag zo gezellig zou zijn. Ik zou op zijn minst dat stuk taart op mijn buik kunnen schrijven.

Wie om moedertje Kerk geeft, wil natuurlijk dat het goed met haar gaat en zal dus ook kritisch kunnen zijn. En dat betekent dan ook dat men dan kritisch mag zijn over de herders van deze Kerk. Vroeger legde men misschien inderdaad teveel nadruk op de goddelijke oorsprong van het ambt en vergat men de menselijkheid van de ambtsbekleder. Maar het andere uiterste, dat men maar blijft hameren op die menselijkheid en dan al het respect verliest, is ook niet goed. De felheid waarmee men de mensen bekritiseert die hun leven voor de kerk geven, verraadt dat men de kerk is gaan zien als een menselijk instituut. Ik zie dat als een denkfout van de moderne mens, aangezien het gemakkelijk is om aan te tonen dat de Kerk een goddelijk instituut is. Menselijke instituten zijn namelijk heel erg praktisch, maar niet echt mooi, terwijl de Kerk juist heel erg mooi is, maar niet echt praktisch.

Orthodoxie is iets dat je in de eerste plaats in de praktijk brengt, niet iets waarmee je anderen om de oren slaat. Wanneer je je eigen idee van de waarheid hardnekkig boven het belang van de Kerk plaatst, is dat volgens mij een uiting van fundamentalisme. Toen de paus vorig jaar zei dat de katholieke Kerk, zoals iedere religie, ook te maken heeft met fundamentalisten, dachten sommigen dat hij daarmee een steek onder water gaf aan conservatieve katholieken. Ik vind dat een merkwaardige conclusie. Ik heb namelijk de indruk dat deze paus graag ieders mening serieus wil aanhoren en bruggen wil slaan. Fundamentalisten heb je overal, onder progressieven en conservatieven, gelovigen en ongelovigen. Fundamentalisten vind je in Veldhoven, in België, en ook op de redacties van Charlie Hebdo en Martinus Magazine. Het zijn mensen die zo onzeker zijn over hun eigen gelijk dat zij niets anders kunnen doen dan dat gelijk op agressieve wijze verdedigen. Gezonde mensen, daarentegen, zijn zo overtuigd van hun eigen gelijk dat zij het heel comfortabel vinden om zich ook eens in het eigen gelijk van de ander te verplaatsen.

Uiteindelijk leer je God immers kennen in de ander, juist ook die ander waarmee je het soms grondig oneens bent. En de Bijbel leert ons dat deze God zowel Waarheid als Liefde is. Ik vind het een van de grote wijsheden van het christendom dat die twee begrippen zo onlosmakelijk met elkaar verbonden worden. Want wie omwille van zijn eigen gelijk boosheid verspreidt, kan onmogelijk de waarheid liefhebben.


Dit artikel is gebaseerd op mijn column in ‘Van Harte Katholiek’ van 14 januari 2016 op Radio Maria.

, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,

Jaap de Wit

Jaap is geboren in 1978 in het wonderschone Bergen op Zoom, en thans woonachtig in Gouda. Overdag is hij software engineer en ‘s avonds is hij Rooms-Katholiek. Hoewel hij kort na zijn geboorte al een tijdje katholiek is geweest, was hij jarenlang atheïst. Op een dag in 2010 liep hij per abuis tegen het het ware geloof aan en sindsdien zit hij weer stevig in de kerkbanken. Sinds 2012 is hij enthousiast lid van Koor Padua en sinds 2014 is hij ook acoliet in Gouda.

Alle berichten van Jaap


7 reacties op “Over anarchistische tijdschriften en mijn lieve moedertje”

  • Sterk stuk! Je conclusie deed me denken aan de opmerking “De waarheid verkondigen met liefde is zelf een daad van barmhartigheid” (kunnen we lezen in het eindverslag van gezinssynode, #55). Of het de schuld is van de media, of dat het komt door de ‘onorthodoxe’ aanpak van paus Franciscus: de beeldvorming lijkt er momenteel op dat er een kloof ontstaat tussen conservatieven die wapperen met de waarheid en progressieven die dweepen met barmhartigheid. Wat je dan krijgt is politiek-correcte verlammingsverschijnselen: conservatieven durven niets meer iets te zeggen (dat is onbarmhartig, dat geeft aanstoot!) en progressieven die geen vluchtelingen meer durven op te vangen (jakkes, linkse hobby!). Uiteraard is dit soort polariserende karikaturisering je reinste kolder en moeten we daarboven staan. Heel sterk vind ik daarom je laatste zin: “Want wie omwille van zijn eigen gelijk boosheid verspreidt, kan onmogelijk de waarheid liefhebben.” Die ga ik bewaren 🙂

  • Dit doet me denken aan de kerkscheuringen die tot in de 20e eeuw bij onder protestantse broeders voorkwamen. Van mijn vader weet ik dat deze scheuringen gemeenschappen, zelfs families, uiteenrukten. Erg onfortuinlijk allemaal. Nu doen ze dat niet meer zoveel bij de protestanten, al bereidt de Anglicaanse kerk er weer een voor. Dat dan weer wel. Misschien moeten we minder protestants protesteren en weer meer Katholiek worden. En iedereen in de herberg toelaten en te eten geven, als ze maar het meubilair heel laten.

  • Dag Jaap. Dat heb je, behalve die ene taalfout op het einde (verspreid…t), goed gezegd. Al leun ik nochtans ook aan bij die zogenaamde ‘conservatieven’…

Laat een reactie achter op Fa Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *