Over vechtende bisschoppen en verliefde katholieken, deel 2

Een jaar geleden schreef ik tijdens de gezinssynode al over vechtende bisschoppen en verliefde katholieken. Ik wil daar dit jaar graag nog eens op voortborduren. Sterker nog, ik besloot dit jaar al een beetje op de synode vooruit te lopen door al in augustus te gaan trouwen. Uiteraard deed ik dit niet in mijn eentje. Mijn vrouw was er ook bij.

Als enthousiaste en stapelverliefde katholieken hadden we meer tijd besteed aan de voorbereiding van onze huwelijksmis dan aan het feest dat daarop volgde. En we mogen dan ook terugkijken op een prachtige viering. Eén detail daarvan wil ik graag met jullie delen. Als evangelielezing hadden we voor de voetwassing uit het Johannes-evangelie gekozen. Vervolgens hebben we na de huwelijksvoltrekking ook een voetwassing gedaan. Eerst hebben we elkaar de voeten gewassen en daarna hebben we samen ook nog de voeten van twee anderen gewassen. De reden dat we hiervoor hebben gekozen, heeft veel te maken met hoe wij het huwelijk opvatten.

Er wordt de laatste jaren in katholieke kringen nogal eens gesproken van een ‘crisis van huwelijk en gezin’. Aan de ene kant hebben we te maken met maatschappelijke normen en waarden die zo ver vervreemd zijn geraakt van de christelijke moraal, dat de Kerk haar eigen boodschap tegenwoordig zelfs aan gelovige katholieken nauwelijks weet over te brengen. En aan de andere kant is er de bikkelharde realiteit van de vele gebroken gezinnen, en zijn er dus ook veel katholieken die te maken krijgen met een huwelijk dat is stukgelopen en dan vaak een nieuwe relatie aangaan. Ik ken katholieken die al jaren gescheiden zijn en tot voor kort niet wisten wat de kerk leert over de onontbindbaarheid van het huwelijk. Dat brengt natuurlijk complexe pastorale vraagstukken met zich mee; vraagstukken die zeer reëel en urgent zijn, want er schuilt veel menselijk leed achter. En tegelijkertijd hebben we een blijvende uitdaging om de christelijke boodschap uit te dragen, want we moeten helaas constateren dat ‘men’ niet meer gelooft in de diepere betekenis van het huwelijk.

Het is dan uiteraard heel gemakkelijk om met een beschuldigende vinger te wijzen naar een geseculariseerde maatschappij die het christendom aan de kant heeft gezet. Anton de Wit schreef hier laatst op zijn blog het volgende over:

“De al te menselijke neiging bestaat om de genoemde hedendaagse crisis van huwelijk en gezin te wijten aan externe omstandigheden, niet zelden abstract en te groot om te begrijpen laat staan te keren; de ‘cultuur van relativisme’, de ‘genderideologie’, ‘secularisering’, enzovoort. Wat er ook van waar zij: misschien is de grootste bedreiging van het christelijke gezin wel steeds het christelijke gezin zélf geweest – of althans de puriteinse karikatuur die we er zelf van gemaakt hebben, met alle associaties die er nog steeds aan kleven voor het gros der mensen; beklemmende braafheid, landerige zondagen, tobberige ernst, de weeë geur van kapotgekookte spruitjes.”

Ik vind dat hij hier een aardig punt te pakken heeft. Natuurlijk kunnen we klagen over secularisering of over een kerk die te weinig aan catechese heeft gedaan, maar laten we nu eens eerlijk naar onszelf kijken, naar het voorbeeld dat wij – getrouwde christenen – geven. Het huwelijk heeft de laatste vijftig jaar een stoffig imago gekregen. Veel mensen zien de meerwaarde niet eens meer in van een huwelijk, vinden dat ze ‘dat papiertje’ niet nodig hebben om elkaar lief te hebben, en wonen ongehuwd samen. En hoewel er ook nog genoeg mensen – gelovig en niet-gelovig – zijn die nog wel de magie van een bruiloft willen en besluiten om te gaan trouwen, is het huwelijk toch van een levenslang verbond vervallen in een contract dat bij ongenoegen opzegbaar is. Want zeg nu zelf, wie ziet zijn leven graag verzanden in die dagelijkse sleur van beklemmende braafheid en landerige zondagen? Om nog maar niet te spreken over de kapotgekookte spruitjes.

Deze ruwe schets van de staat van het hedendaagse huwelijk maak ik overigens vrij van enig cynisme. Het is allemaal wat kort door de bocht, dat weet ik, en wat we vooral niet uit het oog mogen verliezen, is dat ook het moderne, samenwonende koppel uiteindelijk op zoek is naar een liefdevolle en langdurige verbintenis. Zelfs als we als katholieken het sacramentele huwelijk als ideaalbeeld willen voorspiegelen, dan moeten we ons allereerst realiseren dat men ook in moderne relaties dezelfde goede basiswaarde terugvindt, namelijk de liefde, die ons uiteindelijk door God Zelf gegeven is.

Toch zie ik een aantal belangrijke verschillen tussen het sacramentele huwelijk en de moderne kijk op huwelijk en samenwonen. Ik noemde al even het verschil tussen een levenslang verbond en een contract dat ontbindbaar is. Dat maakt een wereld van verschil, zelfs al heeft ieder echtpaar (aanvankelijk toch) de intentie om altijd bij elkaar te blijven. Ik vermoed dat hier een diepere trend aan ten grondslag ligt. De individualisering en commercialisering van de maatschappij heeft volgens mij ook zijn weerslag gehad op het huwelijk. We verwachten dat in een huwelijk onze behoefte aan liefde, begrip en geluk wordt bevredigd. Dat staat lijnrecht tegenover de katholieke opvatting over het huwelijk, waarin we juist dienstbaar zijn aan de ander. Volgens de moderne opvattingen is mijn huwelijk dus geslaagd als mijn partner mij gelukkig maakt, terwijl de Kerk mij er juist aan herinnert dat mijn huwelijk een succes is als ik mijn partner gelukkig maak. Sterker nog, niet alleen mijn partner moet er beter van worden, maar de wereld moet er beter van worden.

Juist omdat in het huwelijk de onvoorwaardelijk liefde voor de ander en de totale zelfgave aan de ander centraal staan, is het hét middel bij uitstek om een relatie met God aan te gaan. Dat is tenminste hoe ik het aanvoel, aangezien Christus ons in die liefde en zelfgave is voorgegaan. Kan ik het tij keren van een geseculariseerde maatschappij waarin God ook in het huwelijk geen plaats meer mag hebben? Nee, maar christen zijn betekent volgens mij niet dat je met een opgeheven vinger naar mensen gaat die jouw moraal niet onderschrijven, maar juist dat je met je eigen leven een voorbeeld geeft van Gods oneindige liefde. Of althans, dat je heel hard je best doet om het te proberen.

Het thema van de synode is ‘De roeping en de missie van het gezin in de Kerk en in de wereld van vandaag’. Ik laat de bisschoppen lekker zelf uitvechten hoe ze daar invulling aan willen geven en vertrouw er op dat de Heilige Geest wel weet waar Hij mee bezig is. Ondertussen hebben wij in onze huwelijksmis onze eigen roeping en missie verkondigd toen we een voetwassing deden. Onze eerste daad als getrouwd stel was eerst elkaar op die manier de dienstbaarheid te tonen om vervolgens ook dienstbaar aan de gemeente te zijn door samen de voeten van anderen te wassen.

Het bruidspaar wast de voeten van een draaideurcrimineel (Anton de W.) die toevallig in de buurt was. Foto: Hester Fotografie
Het bruidspaar wast de voeten van een draaideurcrimineel (Anton de W.) die toevallig in de buurt was.
Foto: Hester Fotografie

Misschien klinkt dat voor sommigen nog steeds als ‘beklemmende braafheid’, maar doordat er ook veel vreugde uit onze huwelijksmis sprak, kregen we juist van veel andersgelovige en randkerkelijke gasten hele mooie reacties. Ze waren duidelijk erg onder de indruk van de mis en vonden het een krachtige getuigenis. Ik wil daarmee overigens niet pretenderen dat wij een ideaalvoorbeeld zijn, hooguit dat we in heel ons huwelijk een voorbeeld proberen te geven van onze idealen. Ik hoop en bid dat er iets van deze boodschap is blijven hangen bij onze gasten. En zo niet, dan troost ik mezelf maar met een bord spruitjes, die ik trouwens heerlijk vind. Mijn vrouw weet precies hoe lang ze moeten koken.


Dit artikel is gebaseerd op mijn column in ‘Van Harte Katholiek’ van 8 oktober 2015 op Radio Maria.

, , , , , , , , ,

Jaap de Wit

Jaap is geboren in 1978 in het wonderschone Bergen op Zoom, en thans woonachtig in Gouda. Overdag is hij software engineer en ‘s avonds is hij Rooms-Katholiek. Hoewel hij kort na zijn geboorte al een tijdje katholiek is geweest, was hij jarenlang atheïst. Op een dag in 2010 liep hij per abuis tegen het het ware geloof aan en sindsdien zit hij weer stevig in de kerkbanken. Sinds 2012 is hij enthousiast lid van Koor Padua en sinds 2014 is hij ook acoliet in Gouda.

Alle berichten van Jaap


14 reacties op “Over vechtende bisschoppen en verliefde katholieken, deel 2”

  • Gideon Krols schreef:

    Kijk het is zo, cannoniek kun je niet om de hostie, maar we hebben geen cia die controleert of je in een ander bisdom om de hostie gaat. En dan hadden we Muskens; in nood mag je een brood stelen, dan is het geen zonde, zondaars die we allen zijn toch op zoek naar vergeving. De kerk is geen club voor heiligen maar een hospitaal voor zondaars. Het Huwelijk is sacrament (daar hebben gehuwden wel wat voor moeten doen sinds augustinus etc) en de gehuwden geven elkaar dat sacrament, niet de priester. Het is daarmee (en dat geeft vaticanum 2 ons dan weer) een roeping gelijk aan die van priester en diaken, je bent leek maar niet helemaal. De overige sacramenten zijn er om je te steunen in je roeping. Het heeft een defensor matrimonium bij het bisdom en we delen in de priesterlijke, koninklijk en profetische werk van Christus. Wij de kerk, het lichaam van Christus bidden voor hen die de huwelijksbelofte niet kunnen houden zoals we voor onze religieuzen, priesters, diakenen en leken bidden om hen in staat te stellen hun geloften te houden, maar beseffen dat hoewel oprecht begonnen het werk wel eens kan stokken en dan blijven die christenen ook lid van die ene katholieke apostolische (zonder Maria echter geen apostelen, zonder Maria hebben we geen kerk) en heilige kerk, dat mystieke lichaam van christus.
    Wij zijn ook katholiek gehuwd via een sanatio in radice, achteraf (daar ik en we vonden dat we bescheiden dienden te zijn na de misleidingen in de kerk) hadden we het wel ruimhartiger moeten vieren, misschien dan eens bij een jubileum of na een verzoek aan de bisschop.
    Hoop in ieder geval dat u een prachtige dag had, dat degene die in de familiesfeer andere ervaringen had die ik ook heb vergeving kan vinden en de rijkdom die er toch was en bij anderen wordt gevierd en beleefd in en door het huwelijk kan meebeleven, zij huwen immers ook voor u.
    Gideon

  • Je kan niet de hele Christelijke moraal ( of om het even welke andere) zomaar in één antwoordje plaatsen. Lees youcath ( jongeren catechismus) of probeer simpelweg google?

  • “met maatschappelijke normen en waarden die zo ver vervreemd zijn geraakt van de christelijke moraal”

    Daar heb je Jaap weer met zijn christelijke moraal. Nog steeds weten we niet wat dat inhoud.

    Wel proef je in zulke retoriek dat christenen zich moraal verheven voelen boven niet christenen.

    • Stellen dat maatschappelijke normen en waarden vervreemd zijn geraakt van de christelijke moraal is niet gelijk aan stellen dat christelijke waarden beter zijn. Het is wel zo dat we dagelijks ervaren dat veel mensen niet meer weten wat het christendom precies is, waar christenen voor staan en welke algemene tradities eigenlijk wortels hebben in het christendom (of misschien nog ver daarvoor). Over deze zaken wordt minder nagedacht. Ik houd geen pleidooi voor de verdeling van de samenleving die we de verzuiling noemden maar deze had wel als een voordeel dat mensen meer aandacht hadden voor verschillen. Vandaag wordt vaak alles op een hoop gegooid. ‘Christen’ is voor velen een vage identiteit geworden. Veel mensen noemen zich christen zonder precies te weten waarom (of omdat ze dat thuis allemaal zo deden). Dit is absoluut hun goed recht en we moeten het misschien ook toejuichen omdat er een enorme kracht uitgaat van tradities. Omdat het voor velen een deel is van hun identiteit.

      De kennis van de grondslag van dingen is echter zoek en dit heeft ook gevolgen. Je merkt dat erg goed bij bv. mijn leerlingen “christenen mogen alles” (met iedereen naar bed, fuiven, geen rekening houden met anderen…). Dit komt dan van leerlingen die zichzelf zien als christenen. Wij hebben jarenlang gedacht dat de christelijke principes absurd streng waren en dat we precies daar mensen mee zouden afschrikken. De Kerk heeft zeer lang de verwijten (en absoluut vaak terecht) gekregen dat ze te zeer oordeelde over anderen. Het resultaat was dat we een hele tijd geprobeerd hebben om dat helemaal los te laten. De gevolgen zijn dat veel mensen de indruk krijgen dat we nergens meer voor staan. Als je het dan wil hebben over christelijke normen en waarden dan brengt dat zoals je leest wel problemen met zich mee. Toen ik op mijn school begon les te geven (veel van mijn leerlingen zijn moslim of streng protestants) lachten zij ook met ons: jullie zijn niet echt gelovig, jullie weten niet wat een godsdienst is… Dat is uiteraard ook een extreme veralgemening maar wel eentje waar helaas een waarheid in schuilt. We hebben, zoals Jaap stelt, dus nog veel werk voor de boeg op dat vlak. Dit wil niet zeggen dat we onze normen en waarden op een verhoogje moeten zetten: verheven boven alles en iedereen. Dat wil wel zeggen dat we bedachtzaam moeten zijn dat we onze eigenheid hebben en dat we die ook moeten tonen met aandacht voor het menselijke, met compassie, misschien zelfs met uitzonderingen die de regel bevestigen. We mogen fier zijn op wie we zijn ook al zijn we niet in de mode.

      Overigens: er zijn bv. ook veel mensen die in een echtscheiding verwikkeld zijn die aangeven dat ze het moeilijk verwerkt krijgen omdat iedereen het zo normaal vindt. Een echtscheiding is vaak een erg pijnlijke kwestie zelfs al ben je zelf degene die ervoor gekozen heeft. Dit erkennen is ook belangrijk. Het is niet ‘zomaar’ iets, het gaat in tegen de verwachtingen die we hadden en het vraagt tijd en begeleiding. Stellen dat een echtscheiding niet wenselijk is, kan dus ook een goede kant hebben omdat je anders veel menselijk lijden zwaar onderschat. Dit heeft dus niet enkel te maken met een hautaine houding van mensen die zelf nog nooit iets hebben meegemaakt.

  • Het was inderdaad een ontzettend mooie en integere viering. Zeker geen show. Je kiest de lezing waar je op dat moment nood aan hebt en die op dat moment aansluit bij waar jullie staan in je leven en je geloofsleven. Kiezen voor een christelijk huwelijk is niet evident. Dat zeer bewust doen en deze idealen ook tonen zonder belerend te zijn: daarvoor leende jullie lezing zich perfect. Ook de nadruk op dienstbaarheid en respect sloot naadloos aan bij de prioriteiten die jullie stelden. De boodschap was zeer duidelijk en veel mensen lieten zich echt raken. Voor ons was het de aankondiging van de zwangerschap van Maria door de engel Gabriël. We hadden ons geïnspireerd op een tekst van Roger Burggraeve die schreef over de overgave in deze keuze. Een jonge vrouw die zo volmondig ja zegt op zo een moeilijke keuze… het was zeer zeker niet evident. Net zoals het huwelijk niet evident is. Persoonlijk was en is geloof een hele tocht voor mij met veel grote en kleine momenten. Een moment van bewuste keuze, van verandering, van het echt in het moment zijn, van zoeken, van niet altijd weten en misschien ook bang zijn maar die angst opzij proberen zetten, een roeping volgen waarvoor mensen uit de omgeving je misschien gek verklaren, het kiezen voor elkaar en voor kinderen die er (toen nog misschien) komen: dat sloot meer aan bij mij/ons. Om deze reden hebben wij in overleg met onze deken dan ook deze tekst gekozen. Het is als je erover nadenkt dus vrij logisch dat er mee gekozen wordt voor het evangelie precies om het niet zomaar ‘show’ te maken. Het heeft zoveel meer betekenis op die manier.

  • Gefeliciteerd. Overigens als jullie nu scheiden, mag je geen Hostie meer. De RK Kerk heeft door eigen, liefdeloze bepalingen, de Kerk leeg gekregen. Mijn ouders mochten geen Hostie, omdat ze beiden gescheiden zijn. Dus gingen ze niet naar de Kerk, en de Kerk was een vijand geworden van hun liefde, die oprecht was, en nu nog bestendig. Als gevolg groeide ik niet RK praktizerend op en ben jaren slachtoffer geweest in een sekte, zoekende naar de ware God. Die kut bepaling van de RK, gelovigen de Hostie te mogen weigeren op gronden, die niet in de Bijbel staan ( Jezus vergaf zelfs een vrouw van overspel!) hebben voor mij een verschrikkelijke lijdensweg veroorzaakt. En denk maar niet dat ze sorry zullen zeggen. Die Synode rammelt ook van alle kanten, en kost klauwen VOL met geld! Terwijl nu de uitkomsten al vast staan. Die heb ik gevonden , met vooral steun van Maria. De RK Kerk heeft voor mij 0.0 zeggenschap meer. Ik ga er wel heen, en val het zeker niet aan. Ze zijn voor mij ver van hun zelfverklarende voestuk gevallen. Voor mij is alleen God Heilig, en zeker geen heilige paus, en zo kom ik wel meer totale onzin tegen. Voor mij is de volgorde geworden, eerst Maria, en omdat ik Haar Zoon ben, gedoog ik de RK. Gedogen, meer kan ik het echt niet geven. Ik prijs het geduld van God met de RK Kerk.

    • De reactie van ‘ludotausch’ is niet volledig correct (of eigenlijk voor een groot deel incorrect). Mensen zijn niet uitgesloten van de Communie, omdat ze gescheiden zijn (om goede redenen is scheiding van tafel en bed mogelijk), maar als ze na een scheiding burgerlijk hertrouwen, terwijl hun huwelijk niet door de Kerk nietig (ongeldig) verklaard is en ze in feite nog getrouwd zijn, zijn ze volgens de Kerk niet in staat van genade en mogen ze daarom niet te Communie.
      Deze ‘bepaling’ staat, mijns inziens, heel duidelijk in de Heilige Schrift (“Hij zei hun: ‘Wie zijn vrouw verstoot en met een ander trouwt, pleegt echtbreuk tegenover haar, en als zij haar man verstoot en met een ander trouwt, pleegt zij echtbreuk.’” (Marcus 10, 11-12)).
      De overspelige vrouw werd door Jezus trouwens vergeven, omdat ze berouw had over haar zonden.

      Ik begrijp dat de situatie van je ouders pijnlijk en moeilijk is, maar de rooms-katholieke Kerk is liefdevol en zeker niet zo slecht als jij je haar voorstelt. Ik zal voor je bidden dat je niet verbitterd blijft tegenover de Kerk.

    • …en wanneer de smetteloze spiegel van Gods werkzaamheid komt, heeft het onvolmaakte afgedaan.

  • Allemaal goed en wel maar mag men dan zomaar zelf een/de lezing kiezen voor een huwelijksmis? En die voetwassing achteraf ‘in’ de kerk? Maakt men er dan geen show van? Ik vind het toch wel een vreemd verhaal, alsof men een heilige (trouw)mis zomaar naar zijn hand kan zetten.

    • Je mag inderdaad je eigen lezingen kiezen, maar altijd wel in samenspraak met (en met toestemming van) de priester. Juist zodat je de keus hebt waar je de nadruk op wil leggen in je huwelijk. Ik heb nog nooit van deze lezing tijdens een huwelijk gehoord, maar als thema het dienstbaar willen zijn naar elkaar en anderen, lijkt me zeer Katholiek.
      En als ik het goed lees, was de voetwassing na de huwelijksvoltrekking – dus tijdens de Mis, voor de dienst van de Eucharistie. Eigenlijk net zo als het op Witte Donderdag wordt gedaan…

Laat een reactie achter op ludotausch Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *