Er is meer dan de Mis – Herman Finkers en het priestertekort

finkersIn een recent interview doet cabaretier Herman Finkers een voorstel voor een praktische omgang met het priestertekort. Een voorstel dat we eerder uit Dominicaanse kring hebben gehoord, en waar ik Finkers eigenlijk een generatie te jong voor had gedacht. Het interview als geheel is trouwens het lezen wel waard, ook al licht ik er hier één onderdeel uit dat van de nodige kritiek voorzien moet worden.

Vanuit het oogpunt van zijn lidmaatschap van een Gregoriaans koor noemt Finkers zijn teleurstelling over het feit dat zij te weinig in de gelegenheid zijn om een Mis op te luisteren met hun zang, simpelweg omdat er geen priester aanwezig is. Om dit op te lossen stelt Finkers het volgende voor: om voor die ene keer een daarvoor opgeleide leek (of, zo neem ik aan, een gewijd diaken) toe te staan de Mis te vieren, zodat zowel zijn koor als de gelovigen toch een Mis bijwonen en meevieren. Een loffelijk streven, maar helaas verre van mogelijk.

Het priesterschap is meer dan een kwestie van mogen of van toestaan, maar in de eerste plaats van kunnen. De wijding van een priester is meer dan het door de bisschop verlenen van de toestemming om de Mis te vieren. Het is dat zelfs niet in de eerste plaats. De wijding is een sacrament, en net als bij de andere sacramenten geloven wij dat zij werkelijke veranderingen vertegenwoordigen en tot stand brengen. Hierin is de bisschop, die de wijdingshandelingen – gebed en handoplegging – verricht, ook slechts een middel. Niet hij wijdt, maar Christus wijdt door hem. En de priester verkrijgt hierdoor de mogelijkheid om de Mis te vieren en door zijn woorden Christus tegenwoordig te stellen, in brood en wijn, maar zeker ook in de Evangelielezing, de gebeden en zelfs de homilie. Een niet-gewijd persoon, hoe vroom en goedbedoelend ook, kan dat eenvoudigweg niet. Hij of zij kan de woorden uitspreken, en in het geval van lezing en gebed zullen deze nog vrucht dragen ook, maar wijn blijft wijn en brood blijft brood. En zolang dat het geval is, kunnen we niet spreken van een Misviering. Het zijn de woorden en handelingen van Christus, door de alter Christus, de priester, uitgesproken en uitgevoerd, die de Mis de Mis maken.

Een leek als voorganger in een Mis kan dus niet. Het is dan in de eerste plaats geen Mis, en het is niet goed om te doen alsof het dat wel is. De Eucharistie, waar de Mis omheen gebouwd is, is bron en hoogtepunt van ons geloof. Hierin is Christus zelf, op onvergelijkbare wijze, aanwezig onder ons. Dit feit vraagt de nodige eerbied van ons, erkenning en bewustzijn. We moeten met dit onbegrijpelijk grote goed niet willen doen alsof.

Deze kwestie doet me denken aan een andere maar vergelijkbare vraag. Zijn we in Nederland niet teveel gefocust op de Mis? Dit lijkt in tegenspraak met wat ik hierboven schreef. Hoe kan zoiets groots en goeds nu teveel zijn? Maar in de discussies rondom kerksluitingen en parochiefusies, waarin het priestertekort een grote factor is, lijkt het steeds te gaan om de vraag of er wel een priester is om de Mis te vieren. Alsof er bij afwezigheid van een priester geen geloofsleven en -viering kan zijn. Alleen de Mis is echt Kerk zijn, zo lijkt het.

De afwezigheid van de Mis is inderdaad een groot verlies. We kunnen niet zonder de Eucharistie in ons leven. Maar dat is niet hetzelfde als zeggen dat we niet zonder de Eucharistie in deze of gene specifieke kerk kunnen, of op deze specifieke zondag. We zullen bij gebrek aan de Mis oplossingen moeten vinden. Elke geloofsgemeenschap moet met enige regelmatig toegang hebben tot de Eucharistie in de Mis. Maar regelmaat is niet automatisch elke week. Dat is ideaal, maar de werkelijkheid is soms weerbarstig en vraagt van ons dat we soms wat meer moeite doen of zelfs erkennen dat iets onmogelijk is. Ik was recent op vakantie in Zweden, waar op een zondag de dichtstbijzijnde Mis op 100 kilometer afstand was. Ik was niet in staat om daar te komen, en de Kerk vraagt van ons geen onmogelijkheden. Zo ook met het priestertekort.

Met teveel focus op de Mis bedoel ik dat andere vormen van gemeenschappelijk geloven soms ondergesneeuwd lijken te raken. We hebben zoveel vormen om te vieren, te leren, te bidden en gestalte te geven aan de Kerk. Die vormen verdienen hun plaats naast de Mis. Daar komen zij uit voort, en het zijn dus tekenen dat de Eucharistie werkelijk een bron van ons geloof is.

Ik kan geen reden bedenken waarom een geloofsgemeenschap zonder priester niet samen kan bidden, zingen, spreken en lezen uit de Schrift. We kennen natuurlijk de Woord- en Communieviering, waarin het mogelijk is toch de communie te ontvangen, maar ook buiten zo’n viering hebben we toegang tot God en Zijn Woord. Ik was laatst op het Celebrate festival van de Katholieke Charismatische Vernieuwing. De dag werd geopend met een Mis, maar afgesloten met lofprijzing en gebed. Ik heb Missen meegemaakt waar er minder werd meegevierd.

Ik denk dat er wel wat meer nadruk gelegd mag worden op deze vormen van Kerk zijn en samen vieren. Misschien dat er dan wat minder neiging is om te morrelen aan de Mis en het priesterschap.

, , , , , , , , , , ,

Mark de Vries

Mark is in 1979 in Emmen ter wereld gekomen, en woont alweer ruim tien jaar in het Groningse hoge noorden. De laatste jaren in gezelschap van verloofde en kat. Sinds 2007 is hij katholiek, wat wel fijn was, want daarvoor was hij niks. Nou ja, niet dat hij wist. Mark blogt over allerlei lokale en internationale katholieke zaken in het Engels op In Caelo et in Terra, en op Broodje Paap probeert hij dat af en toe ook in het Nederlands.

Alle berichten van Mark


11 reacties op “Er is meer dan de Mis – Herman Finkers en het priestertekort”

  • Ik heb het interview ook in zijn geheel gelezen en zie dan dat het priestertekort voor Herman Finkers inderdaad niet hét issue is. Dat is voor hem de terugkeer van het latijn in de Mis, dat uitdrukking geeft aan het Mysterie en voor hem de werkelijke kern is van het katholieke geloof. Daar ben ik het helemaal mee eens, want zonder het Mysterie is de katholiek Kerk aan het eind van zijn latijn.

    • Aggiornamento 2.0 -wie dit niet kan volgen ligt op papegapen:

      ANTONIUS DOMINICUS
      AD LIVERAS PERGES
      ASSURE AU GURQUIS.
      HYPHRAT SEVA SOGU STOSAVUS.
      LAPUTUM OCUS.

      Antonius Dominicus at liever asperges als zure augurkies.
      Hij vrat ze van ’s ochtends tot ’s avonds.
      Lap het ‘m ook eens.

  • Christian schreef:

    Als je het stuk lvan Herman Finckers eest dan kan ik niet anders zeggen dan± Dat is mijn Katholieke Kerk zoals ik hem ervaar. En dan die kronkel aan het eind over Priesters er dan uitlichten? Tja die mensen die voortdurend de polarisatie zoeken zijn over het algemeen heel mondig, maar verder voor mij niet interessasnt.

  • Zo wordt ons voorgehouden te geloven, inderdaad. Dit is het kerkelijk wetboek en de catechismus. Dat is best wel jammer, want elke keer als mij voorgehouden wordt iets te geloven ben ik al weg. Toch, ik heb mensen gekend die iets (krachtigs, zinnigs, enz) ontleenden aan de op deze wijze gevierde eucharistie en ook in staat waren dat uit te leggen. Daarom zal ik de laatste zijn om dit deel van de catechismus ter discussie te stellen. Dat is precies wat ik hier mis. Wat voor beleefde ervaring van de Eeuwige zit er in de voorschriften.

  • Hoi Mark,

    wat leuk dat je op Celebrate was! Ik ook namelijk:)
    Ik wil toch een paar op en aanmerkingen maken op je stuk.
    Op Celebrate is de Mis nog niet zo lang geleden naar de ochtend verplaatst, juist omdat het zo belangrijk is en zodat het niet ergens ‘tussengepropt’ wordt.
    En dat is eigenlijk de hele essentie: de Mis is zelfs zo belangrijk dat onze lieve moeder de Kerk van haar gelovigen vraagt om in ieder geval elke zondag te gaan (KKK 2180), dat als je expres niet gaat het een doodzonde is(KKK 2181) en (KKK 2183) dat alleen als het anders echt onmogelijk is om een Eucharistieviering te hebben, het een viering van de Liturgie van het Woord mag zijn.
    Ik denk dat het heel belangrijk is om ook andere vormen van God loven en eren toe te passen, ik ben charismatisch en ben erg pro lofprijzing en dergelijke, maar altijd naast het vieren van de Eucharistie. De enige reden dat we Hem kunnen prijzen is dat Hij in ons woont, en Hij komt in ons door de Eucharistie.
    En ja, we hebben een priestertekort en dat is erg vervelend, maar inderdaad geen reden om over te blijven morren. Maar aan de andere kant, zijn we in Nederland niet een beetje verwend? In veel landen is het heel normaal om een half uur in de auto te zitten om op zondag naar de Mis te kunnen gaan.
    En misschien kunnen we als Kerk in Nederland ook zorgen dat we zichtbaar, enthousiast en open zijn zodat meer mensen de vreugde kunnen ontvangen, om ze vervolgens goed te begeleiden zodat ook meer mannen de roepstem van de Heer kunnen verstaan. Hoeven we ook niet meer te morren om het priestertekort.

    Marthe

  • Helemaal mee eens, er is meer dan de Mis. Een oudere vorm, waar we ook veel te weinig mee doen, en waar een Gregoriaanse schola als die van Herman Finkers ook prima op z’n plaats is, is het getijdengebed. Daar is helemaal geen voorganger voor nodig.

Laat een reactie achter op Christian Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *