Hoe protestanten iets goeds hebben veroorzaakt

• Jaap de Wit
• 27 maart 2015
• Een rooms sausje
• 4

In de kerk hoor je soms woorden die je lang bijblijven. Zo zei een priester in Brugge een tijdje geleden voor het uitreiken van de communie: “Ontvang wat u bent, en word wat u ontvangt: het Lichaam van Christus.” Dat lijkt een beetje tegenstrijdig, want hoe kun je worden wat je al bent? Toch vond ik het een diepzinnige uitspraak, en ik moest aan deze woorden denken toen ik vorig weekend meeliep met de Stille Omgang.

Dat het een stille omgang wordt genoemd, hebben we te danken aan het protestantisme. Maar voor ik vertel waarom dat zo is, moet ik eerst aan mijn niet-gelovige lezers uitleggen wat dat precies inhoudt.

Welnu, protestantisme is een ouderwetse vorm van atheïsme, waarbij men de persoonlijke relatie met God verbreekt door de heilige sacramenten af te schaffen. Hoewel de opkomst van het moderne atheïsme het protestantisme grotendeels overbodig heeft gemaakt, wordt het tegenwoordig kunstmatig in leven gehouden door het aan te passen aan de tijdgeest, de christelijke ethiek zo veel mogelijk overboord te gooien, en de intellectuele tekortkomingen van het protestantse gedachtegoed (die de oorzaak zijn van het moderne atheïsme) te verdoezelen met ‘feel good’ theologie en hippe muziek.

Sommige mensen beweren dat ik een negatief en ongenuanceerd beeld heb van het protestantisme, maar dat is niet waar. Protestanten zijn doorgaans hele aardige mensen, waar ik geen slecht woord over te zeggen heb. Het is bewonderenswaardig dat veel van hen goede werken doen, terwijl ze daar niet eens in geloven. Mijn beeld is dus vrij genuanceerd en overwegend positief.

Wat heeft dat protestantisme dan te maken met een christelijke traditie als de Stille Omgang, waarbij een eucharistisch wonder uit 1345 wordt herdacht? Dat is eenvoudig: zonder de protestanten was de Stille Omgang niet stil geweest. Oorspronkelijk werd het Mirakel van Amsterdam herdacht met een processie. Zoals bij elke processie was er ook hier sprake van veel uiterlijk vertoon, want daar houden katholieken nu eenmaal van. Daar is op zich niets mis mee, omdat mensen vanzelf aan God gaan denken wanneer zij heilige pracht en praal zien. Zo liep ik als kind eens mee in een processie en hoorde ik een omstander heel devoot roepen: “Mijn God, mijn God, wat zijn die vaandels lelijk!”

Om vrome christenen te dwarsbomen, hadden de protestanten processies echter verboden. Dat leidde ertoe dat katholieken voortaan stiekem ’s nachts de route van de processie in Amsterdam gingen lopen. Op een dag herinnerden de protestanten zich plotseling dat zij in een ver verleden ook christenen waren, en toen hebben ze uit respect het processieverbod maar weer opgeheven. Maar toen was het inmiddels traditie geworden om de processie in stilte en zonder uiterlijk vertoon te lopen. Aangezien katholieken tradities nooit opgeven, is de omgang sindsdien altijd stil gebleven.

Ik vind dat vanuit spiritueel oogpunt erg mooi, maar ik moet bekennen dat het katholicisme voor mij ook enkele praktische voordelen heeft. Aangezien ik totaal niet geïnteresseerd ben in sport, krijg ik toch nog de nodige lichaamsbeweging door mee te lopen met processies. De Stille Omgang heeft wat dat betreft een extra voordeel, omdat je tevens de rust en de tijd hebt voor gebed en meditatie.

We waren zaterdagavond vanuit de H.-Josephkerk in Gouda met een bus naar Amsterdam vertrokken en begonnen met een eucharistieviering in de Begijnhofkapel. Pastoor Van Klaveren ging voor, samen met diaken Vrijburg. Drie acolieten uit onze parochie, waaronder ik, en een acoliet uit Amsterdam hadden het voorrecht om de mis te mogen dienen. De pastoor was zichtbaar goed gehumeurd. (Een goed humeur is iets dat ontstaat als je toegang hebt tot de sacramenten, hetgeen verklaart waarom mijn protestantse vrienden altijd een beetje zuur kijken. Maar dat geheel terzijde.)

Pastoor Van Klaveren gaf een schitterende preek, waarbij hij de evangelielezing van die dag (Johannes 12,20-33) naadloos wist aan te sluiten op de reden dat we die nacht waren samengekomen: het prachtige mysterie van de eucharistie. Na de mis begonnen we vanaf het Spui aan de Stille Omgang en sloeg de stemming meteen om naar devotie.

Dwars door het drukke uitgaansleven van Amsterdam liepen die nacht 6500 gelovigen in stilte te bidden. Toen ik om me heen keek en de lange stoet zag die als één lichaam door de straten voortbewoog, dacht ik weer aan die woorden die ik eerder in Brugge had gehoord. We hadden zojuist tijdens de eucharistie het Lichaam van Christus mogen ontvangen en volgens Paulus zijn wij als kerk ook het Lichaam van Christus. We hadden dus als geloofsgemeenschap ontvangen wat we zijn. “Door de eucharistie wil Jezus ook met jou praten,” had pastoor Van Klaveren gezegd tijdens de homilie. En daar liepen we dan. Met z’n allen waren we alleen in de stilte van ons gebed. Iedere pelgrim bewandelde zijn individuele weg met de bovenmenselijke taak om ook te worden wat we tijdens de communie hadden ontvangen: niet alleen het lichaam, maar ook de onvoorwaardelijke liefde van Onze Lieve Heer.