Pontificale kritiek – het gelijk en ongelijk van Antoine Bodar

Er is veel te doen over het essay dat priester Antoine Bodar schreef en dat op 21 februari in Trouw verscheen. Persoonlijk las ik het pas nadat ik de nodige kritiek erop had gelezen, en dus verwachte ik een schotschrift waarin Paus Franciscus tot op de grond toe werd afgebrand. Dat is het niet. Het is een kritisch stuk, zeker, en Bodar gaat hier en daar inderdaad te ver. Maar toch is het goed om wat hij schrijft objectief te lezen, want de schrijver heeft wel degelijk een aantal belangrijke dingen te zeggen.

Interessant vind ik de vergelijking tussen Franciscus en zijn voorganger, Benedictus XVI. “Het koor van de vooral niet-wetende juichers van nu omarmen Jorge Bergoglio op gelijke wijze als zij voorheen Joseph Ratzinger hebben verafschuwd,” schrijft Bodar. Dat is iets waar ik het mee eens ben. Franciscus is populair, maar alleen op die vlakken waar men het met hem eens kan zijn: zorg voor de armen, persoonlijke verantwoordelijkheid als het om het krijgen van kinderen gaat, de omgang met mensen die hun best doen, maar er niet in slagen te voldoen aan het beeld dat de Kerk ons voorhoudt. Franciscus spreekt ook ongekend veel over zonde en de duivel, is faliekant tegen abortus en euthanasie, beschouwt het huwelijk als exclusief tussen man en vrouw. Maar die statements worden niet overgenomen, noch toegejuicht. Dus de populariteit van de paus is relatief, en Bodar heeft dat door.

Bodar heeft ook gelijk als hij schrijft dat geen enkele paus op zichzelf staat. Veel van wat Franciscus doet, en waarvoor hij terecht wordt toegejuicht, werd al door Benedictus XVI in gang gezet. Deel II, getiteld ‘kampioen van selectieve luisteraars’, van het essay is duidelijk geen kritiek op de paus, maar op selectieve luisteraars, en die zijn er zowel binnen als buiten de Kerk.

Waar Bodar naar mijn mening de fout ingaat is in zijn beschrijving van de persoonlijkheid van de paus en de stijl van regeren en omgaan met zijn naaste medewerkers. Het vergt wel een hele nauwe nabijheid tot de Heilige Vader, wil je iets kunnen zeggen over zijn gedrag binnenskamers. We moeten niet vergeten dat wij buitenstaanders zijn voor zulke dingen. Het zogenaamde ontslag van Kardinaal Raymond Burke, die zijn functie als hoofd van de hoogte Vaticaanse rechtbank verloor en nu geestelijk hoofd van de Orde van Malta is, is hier een voorbeeld van. We kunnen die functiewisseling op allerlei manieren interpreteren, maar de enigen die hier met zekerheid iets over kunnen zeggen zijn de direct betrokkenen. Dat Paus Franciscus dus mensen die hem niet aanstaan zou ontslaan is niet vol te houden, mede omdat hij andere vermeende ‘conservatieven’ in de Curie, zoals een Kardinaal Müller van de Congregatie voor de Geloofsleer, in hun functie heeft bevestigd of, zoals de Guineese Kardinaal Sarah van de Congregatie voor de Goddelijke Eredienst, een nieuwe belangrijke functie heeft gegeven.

Het tweede punt waar Bodar het bij het verkeerde eind heeft is zijn mening over het verlangen van Paus Franciscus naar een arme Kerk. Een arme Kerk, zegt Bodar, zal niet in staat zijn voor de armen te zorgen. En dat is waar, maar we zien geen enkel teken dat Franciscus op die manier een arme Kerk wenst. Financiële middelen zijn nodig, en de paus erkent dat. Maar het officiële handelen van de Kerk, waarvoor die middelen onmisbaar zijn, is iets anders dan het persoonlijke leven of de voorkeuren van de dienaren van die Kerk. Onder dat laatste vallen bijvoorbeeld de keuze van Franciscus om in het Casa Santa Martha te blijven wonen (hoewel dat zeker geen armoedig optrekje is) en zich niet onnodig duur te laten vervoeren. Dat is een voorbeeld dat hij graag nagevolgd ziet worden. Maar Franciscus zal de kunstschatten van de Vaticaanse musea, om maar iets te noemen, niet te koop zetten.

Wat mij opvalt aan de kritiek tegen Bodar is dat velen zich schuldig maken aan waar zij hem van beschuldigen: persoonlijke aanvallen, ongefundeerde conclusies trekken en op de man spelen. “Bodar verlangt terug naar het Rijke Roomsche Leven”, “hij is gewoon gefrustreerd”, “hij denkt het zelf beter te kunnen”. Dat is feitelijk niet anders dan roepen dat Paus Franciscus willekeurig tegenstanders ontslaat en een dictator is. En trouwens, wat dat laatste betreft, een paus is misschien geen dictator, maar zeker ook geen verkozen president. De Kerk is (gelukkig) geen democratie.

Als afsluiting rijst de vraag of we als katholieken eigenlijk wel kritiek mogen hebben op de paus. Het antwoord daarop wordt duidelijk als we naar Franciscus zelf kijken. Bij de opening van de Bisschoppensynode over het gezin, afgelopen herfst, vroeg hij de aanwezigen openhartig en vrij te spreken. Dat is de basis voor gezonde en eerlijke discussie. Daarbij horen tegenstrijdige meningen en benaderingen. Er is niets dat het tegenspreken van de paus in de weg staat, en dat is maar goed ook. Een paus is nog altijd een mens en de geschiedenis leert ons dat er meer dan een paar pausen zijn geweest die meer fout dan goed deden. Niet alles wat een paus zegt hoeft voor waar of juist te worden aangenomen, behalve die enkele keer dat hij gebruik maakt van de pauselijke onfeilbaarheid. En aangezien dat nog maar één keer gebeurd is, zou ik daar niet direct op gaan zitten wachten. Kritiek mag dus best, maar die moet wel gefundeerd en trouw aan de waarheid zijn. Daar ontbreekt het naar mijn mening wel aan, in zowel het essay van Bodar als in de reacties van zijn critici.

, , , , , , , , , , ,

Mark de Vries

Mark is in 1979 in Emmen ter wereld gekomen, en woont alweer ruim tien jaar in het Groningse hoge noorden. De laatste jaren in gezelschap van verloofde en kat. Sinds 2007 is hij katholiek, wat wel fijn was, want daarvoor was hij niks. Nou ja, niet dat hij wist. Mark blogt over allerlei lokale en internationale katholieke zaken in het Engels op In Caelo et in Terra, en op Broodje Paap probeert hij dat af en toe ook in het Nederlands.

Alle berichten van Mark


14 reacties op “Pontificale kritiek – het gelijk en ongelijk van Antoine Bodar”

  • Ronald Sevenster schreef:

    Ik ben het in belangrijke mate eens met Bodar. Daarbij komt nog dat het beeld van Franciscus als verdediger van de christelijke moraal volledig in duigen is gevallen door de twee roverssynoden over de familie en de nu uitgekomen zogenaamd apostolische maar in werkelijkheid apostatische exhortatie “Amoris Laetitia”, dat een door en door modernistisch-humanistisch document is. Deze Paus gooit zowel de katholieke leer als de katholieke moraal te grabbel.

  • Bodar heeft het goed voor. Dat van Handelingen 3,6 “Maar Petrus zei: ‘Goud of zilver heb ik niet, maar wat ik wel heb, geef ik u: in de naam van Jezus Christus van Nazaret, sta op en loop.”, dat vindt hij zo genant, daar wil hij iets aan doen. Mooi toch nietwaar.

  • Het is altijd zo geweest dat clerici op de werken van hun voorganger verder bouwen. Dit is ook het geval van deze paus. Naar mijn mening is hij goed bezig.
    Het is een evangelische waarde dat de paus terug wil naar een arme Kerk, want wij als katholieke christenen moet meer in het Christus-gebed vertrouwen: “Uw wil geschiede op aarde, zoals in de hemel” = “de glorie van God, is een mens die het leven ten volle bezit”.

  • Inderdaad, er zijn grenzen. Wie had ooit gedacht dat de dag nog zou komen dat protestanten de rkk beter voor schut kunnen zetten dan de katholieken zelf. Dit is beslist een zorgelijke ontwikkeling. Maar nog is alles niet verloren, we hebben Broodje Paap nog!

  • De protestantse broeders van de afgescheiden professie hebben zich hier natuurlijk helemaal niet mee te bemoeien, maar als ze nieuws hebben moet men in beginsel wel bereid zijn daar kennis van te nemen. Dat vind ik als open en modern denkende geest dan wel weer. staatgeschreven.nl/2015/02/24/antoine-bodar-ingehuldigd-als-tegenpaus/

    • Jaap de Wit schreef:

      Vroeger staken we op Broodje Paap nog wel eens de draak met protestanten. Daar konden ze zelf vaak ook wel om lachen. Alles was toen koek en ei. Maar als onze protestantse broeders van de afgescheiden professie nu opeens satirisch gaan lopen doen over katholieken … tja, dan wordt het menens!

  • Wat mij het meeste treft in het artikel is eigenlijk de neerbuigendheid tegenover de “gewone mens” die Bodar aan de dag legt. Franciscus is geen theoloog, geen liturgist of exegeet, hij is er voor de “kudde” en die bestaat niet uit Farizeeers en schriftgeleerden, maar uit gewone, ook arme, mensen.
    “Wat gij aan de minsten van de mijnen hebt gedaan, hebt gij aan Mij gedaan”. Maar dit laatste is super intellectueel Bodar wellicht ontgaan.

  • Wat ik me altijd al heb afgevraagd is hoe de mainstream media aan de overtuiging komt dat paus Franciscus de ‘good guy’ is en paus Benedictus de ‘bad guy’. Heeft iemand hier een antwoord op?

  • John Wernert schreef:

    Zo als altijd de beste stuurlui staan aan wal, ik houd het erop Antoine Bodar is jaloers op populariteit van deze paus, hij vindt de man te simpel en te gewoon,maar persoonlijk ben ik blij met deze man ,omdat hij mensen weet te boeien en weet te verbinden.

  • Christian schreef:

    Laten we bidden voor Heilige priesters en geven wij hun onze steun in het streven naar heiligheid. Over het laatste zal ik bij Antoine Bodar niet twijfelen, deze tekst kan ik missen als kiespijn.

  • Francoise schreef:

    Ik dacht dat ik deenige katholiek was die de Trouw leesde;-P .Ik vond Dhr Bodar heel ver gaan in zijn kritiek.Zijn uitspraken lijken de Paus in diskrediet te brengen, en daarmee ook de RKK .Ik heb nooit helemaal begrepen waarom Dhr Bodar zo regelmatig prominent in documentaires en kranten is, als een soort ” pr ” . Misschien ouderwets, maar ik dacht dat gewijde dienaars toch ergens een voorbeeld functie hadden…en naar mijn mening is veel van wat Dhr Bodar heeft gezegd gewoon voer voor de haaien. Jammer.

Laat een reactie achter op Ronald Sevenster Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *