Protestanten zijn niet te vertrouwen

Vorige week stuurde een vriend me een aankondiging van een lezing van dominee Jan Offringa in de parochiezaal van de Rooms-Katholieke kerk in Gouda. Omdat ik niet wist wie Jan Offringa was, besloot ik maar even te googelen. Ik kreeg toen onder meer dit resultaat:

Maak een keuze uit het ruime assortiment van 1 boeken van Jan Offringa.

“Oei,” dacht ik, “als ze één boek van hem al een ruim assortiment vinden, dan zal het vast geen goed boek zijn.” Na de lezing over ‘veranderend geloven’ zou er een gesprek zijn met de Goudse pastoor Dick van Klaveren en dominee Marnix van der Sijs. Dat beloofde een interessante avond te worden, dus besloot ik te gaan. Toen ik woensdag fluitend aankwam, zag ik een invasie van protestanten in het vertrouwde parochiezaaltje. Nadat ik van de schrik was bekomen en weer onder de tafel uit durfde te komen, zag ik tot mijn opluchting ook een aantal katholieke gezichten.

Dominee Offringa bleek een begenadigd spreker. Hij wist leuk te vertellen over de geloofsgesprekken die hij heeft met mensen uit zijn gemeente. Veelal zijn het mensen met twijfels. Tegen iemand die na een paasviering naar hem toekomt en hem vertelt dat het een mooi verhaal is maar dat hij het allemaal niet meer gelooft, zegt Offringa: “Nou, dan geloof je het een tijdje niet.” Een verrassende uitspraak misschien, maar wel een die tot nader gesprek kan leiden. Ik kreeg dan ook de indruk dat Offringa op een positieve manier het gesprek met mensen aangaat.

Als ik dan toch een heel klein puntje van kritiek – niet meer dan een minuscuul minpuntje eigenlijk – zou moeten bedenken, dan is het dit: de dominee hield maar niet op met ketterijen uit te kramen. Dat is zijn goed recht natuurlijk, en gelukkig hebben we tegenwoordig geen brandstapels meer, maar als arme en enigszins naïeve katholiek kreeg ik daar een lichte hoofdpijn van.

Offringa, die gefascineerd is door gelovigen die ondanks alle twijfels toch in de kerk blijven, bleek voor het principe ‘less is more’ te zijn, ook wat de theologie betreft. Zo bestaat volgens hem de ziel niet en is het idee van de zondeval een van de grootste vergissingen in de christelijke theologie. De Bijbel moet je niet altijd te serieus nemen, want Johannes bijvoorbeeld dicht Jezus woorden toe die Hij waarschijnlijk nooit heeft gezegd, maar die ‘slechts’ de mening van Johannes vertegenwoordigen. De dogma’s waren al verdacht, maar nu is blijkbaar ook de Bijbel aan de beurt. Less is more.

Moderne protestantse theologie
Moderne protestantse theologie

Toen dominee Offringa ook hardop de Drie-eenheid in twijfel trok – waarom zou je dat moeten geloven? God is niet te vangen in leerstellingen – dwaalden mijn gedachten af naar een oude legende over de heilige Augustinus van Hippo, die als volgt staat beschreven op heiligen.net:

In de tijd dat hij bezig was aan zijn boek over de Drie-eenheid (‘De Trinitate’) wandelde Augustinus op een dag in gepeins langs het strand in de buurt van zijn bisschopsstad Hippo. Op een goed moment werd zijn aandacht getrokken door een spelend kind dat een kuiltje in het zand had gegraven en keer op keer bedrijvig naar de vloedlijn liep met een bakje, waarin hij water schepte om het in zijn kuiltje uit te gieten. Toen Augustinus dat zo enige tijd had aangezien, vroeg hij aan het kereltje waar hij toch mee bezig was. ‘Ik probeer’, zo luidde het antwoord, ‘de zee in dit kuiltje over te scheppen.’ ‘Maar dat kan toch niet?’ glimlachte Augustinus. ‘Evenmin kunnen wij mensen’ zo luidde het wederwoord, ‘het grote mysterie bevatten van Gods Heilige Drie-eenheid.’

“More is more,” dacht ik toen. God is inderdaad niet te vangen in leerstellingen, maar de ‘traditionele’ Kerk die beweerde dat dit wel zo zou zijn, die overal een antwoord op had – de Kerk waar de moderne theoloog zich tegen verzet – is een fictie. Misschien was dit in de vorige eeuw het gezicht van een benauwende Kerk in een verzuilde samenleving, maar ook dat was slechts een modern verschijnsel. De Kerk die als een logge ark door de geschiedenis vaart is een Kerk waarin dogma’s zoals de Drie-eenheid een afspiegeling zijn van een mysterie dat groter is dan onszelf. Deze dogma’s proberen Hem niet te vangen, maar wekken ontzag en maken ons nederig.

Als eenvoudige katholiek vind ik het eigenlijk prima om – net als Augustinus – leerstellingen te geloven die ik niet begrijp. Geef mij maar de verfrissende vrijheid van een aantal mystieke dogma’s die in iedere tijd op unieke wijze herontdekt kunnen worden. Waarom zouden we Zijn stoelpoten – de vruchten van tweeduizend jaar christendom – afzagen in een poging om ons geloof om te buigen naar de tijdelijke grillen van vandaag? Daarmee proberen wij moderne mensen Hem alsnog te vangen en dan kunnen er slechts twee dingen gebeuren. Ofwel we geloven zonder enige basis in een vaag ietsisme, ofwel Hij ontsnapt ons helemaal en we verliezen elk geloof. In beide gevallen verheffen we onszelf tot goden.

Overigens was de avond verder allerminst onvruchtbaar te noemen. Er werd mooi gediscussieerd, waarbij dominee Van der Sijs en pastoor Van Klaveren ook waardevolle bijdragen leverden. Verder had ik vooraf en achteraf nog leuke gesprekken, zowel met katholieken als met protestanten. Alleen toen ik in de pauze even met een bevriende koster had gesproken en daarna weer terugkeerde naar mijn stoel, was mijn heerlijke kop koffie verdwenen. “Neeeeeeeeeee, ze hebben mijn koffie gestolen,” riep ik radeloos uit. Na vijfhonderd jaar reformatie zijn die protestanten nog steeds niet te vertrouwen!

, , , , , ,

Jaap de Wit

Jaap is geboren in 1978 in het wonderschone Bergen op Zoom, en thans woonachtig in Gouda. Overdag is hij software engineer en ‘s avonds is hij Rooms-Katholiek. Hoewel hij kort na zijn geboorte al een tijdje katholiek is geweest, was hij jarenlang atheïst. Op een dag in 2010 liep hij per abuis tegen het het ware geloof aan en sindsdien zit hij weer stevig in de kerkbanken. Sinds 2012 is hij enthousiast lid van Koor Padua en sinds 2014 is hij ook acoliet in Gouda.

Alle berichten van Jaap


17 reacties op “Protestanten zijn niet te vertrouwen”

  • Henry Coyette schreef:

    Leuk verslag van een memorabele avond. Bij mijn weten gebeurt het niet zo vaak dat ‘op het grondvlak’ inhoudelijk over geloof wordt gesproken. Want rooms-katholieken weten in het algemeen weinig van de Bijbel. Ook dat is een gevolg van de Reformatie. Want van Bijbellezen worden mensen maar protestant, zo vonden rooms-katholieke geestelijken uit vervlogen eeuwen. Laat staan dat Rooms-katholieke leken zoals Jaap de kerkvaders gelezen hebben.

    Als ik lees wat Jan Offringa zoal te berde bracht, dan was Jan Offringa helaas een slechte keus. Vrijzinnigheid uitgieten over mensen die nog bij Trente zweren, daar kom je geen stap verder mee en leidt alleen maar tot onbegrip. Maar als er als gevolg van een dergelijke bijeenkomst onderling wat meer begrip ontstaat, dan is dat alleen maar toe te juichen.

    Trouwens, vrijzinnigen eten hun kinderen niet op, hoor. Want vrijzinnigen kunnen helemaal geen kinderen krijgen! Geen geloofskinderen, althans. Vrijzinnigen zijn tuinbouwers, die vol overgave het kruid der eigenzinnigheid kweken en veredelen. Het kweken van dat kruid is net zoiets als hennepteelt maar dan in de kerk. Eigenlijk mag het niet, maar het wordt oogluikend toegestaan. Kerken die deze teelt toestaan zijn net als Nederlandse coffeeshops. Rechtzinnige gebruikers komen door de voordeur binnen terwijl er bij de achterdeur gedeald wordt. Wat het kruid der eigenzinnigheid ook nog gemeen heeft met hennep, is dat je er niet wijzer maar dwazer van wordt. Tja, en dat je in die coffeeshop dan ook nog een koffie kwijtraakt … ’t Is toch schandelijk.

  • Zoals Anton de Wit (terecht) opmerkte in het programma de hokjesman: “de vrijzinnigheid eet haar eigen kinderen op”. Een lovenswaardige aflevering overigens, ondanks van de VRIJE protestantse radio omroep 😀

  • De zogenaamde godsbewijzen van Aquino zijn weerlegd. Dat gelovigen hier niet aan willen is wat anders. Cognitieve dissonantie.

    Als jij van mening bent dat elfjes bestaan lijkt het me niet irrationeel die mening irrationeel te noemen. Of noem jij zo’n mening een rationele mening?

    Dat er intelligente mensen zijn, die irrationele dingen kunnen geloven is mij bekend. Het wordt er daardoor niet rationeel van.

  • De argumenten van Aquino uit de dertiende eeuw zijn allang rationeel weerlegd.

    Meen je nou serieus Jaap dat je de katholieke poppenkast met al die aartsengelen, beschermengelen, heiligverklaringen, mariavereering,wonderverklaringen niet irrationeel vindt?

    • De argumenten van Aquino zijn tegengesproken en vaak ook verkeerd geïnterpreteerd, maar zijn zeker niet weerlegd. In ieder geval zijn het rationele argumenten.

      Ja, ik neem die ‘poppenkast’ serieus. Waarom zou dat volgens jou niet rationeel zijn? Het lijkt me eerder irrationeel om te veronderstellen dat een mening die anders is als je eigen mening, maar die toch door een groot aantal intelligente mensen wordt geloofd, niet rationeel is. Of die mening waar of onwaar is, is natuurlijk een andere vraag, maar die staat los van het feit of iets rationeel is.

    • Dat is op zich al een statement die zelfs een rationele atheïst niet zou maken.

      Wat denk je bijvoorbeeld van de argumenten voor het bestaan van God die Thomas van Aquino beschreef in de Summa Theologiae (Prima Pars)? Je kunt het met die argumenten eens of oneens zijn, maar wat je niet kunt zeggen is dat ze irrationeel zijn.

  • Nog een poging. Wie is er rationeler? Iemand die denkt dat Zeus, Wodan, God, Ra, Thor, Allah etc. echt bestaan of iemand die niet in het bestaan van die knakkers gelooft.

    • Beiden kunnen zowel rationeel als irrationeel zijn. Dat hangt in dit geval niet zozeer samen met wat ze geloven, maar eerder of ze datgene al dan niet op rationele gronden geloven.

  • “In beide gevallen verheffen we onszelf tot goden.”

    Goden zijn verzinsels. Je zou beter kunnen zeggen: “In beide gevallen verheffen we onszelf tot meer rationeel denkende mensen.”

    • Dat valt te betwijfelen. Zelfs al zouden goden verzinsels zijn, dan zou noch ‘ietsisme’ noch atheïsme per definitie de mens meer rationeel maken.

  • Nu heb je het wel weer getroffen met zo’n vrijzinnig figuur. Ik ben me bewust dat men graag alle protestanten op één hoop veegt. Ik voel me echter allesbehalve verbonden met vrijzinnig Nederland. Als je op deze manier dominee wilt zijn vraag ik me af waarom je nog in een kerk zit, als je er toch niks mee hebt.

    (sorry, ben misschien wat te serieus maar het gaat me ook wel aan het hart. Als ik zou komen spreken zouden er alsnog wel ketterijen klinken 😉 )

    • Het is zeker niet mijn bedoeling om alle protestanten op een hoop te vegen. De titel is natuurlijk een knipoog, omdat mijn koffie was gestolen. (Echt waar, dit is deze keer geen grap.)

      Er zijn binnen het protestantisme natuurlijk verschillende stromingen, en met sommige voel ik me meer verbonden dan met andere. Groei is goed, maar het moge duidelijk zijn dat ik niet veel heb met een constante hervormingsdrang die telkens al het oude overboord wil gooien.

  • Mooi artikel! Je hebt pijnlijk het failliet van het protestantisme blootgelegd, een denominatie waarin alles maar gezegd mag worden en alles in de Zeitgeist moet zijn wil het goed zijn. Respectloos naar traditie en respectloos naar alle concilies en theologische discussie die veel hoger opgeleiden in de Orthodoxe en Katholieke Kerk hebben gehad.

Laat een reactie achter op Fa Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *