Uitgedut!: een onpartijdige recensie
Over vechtende bisschoppen en verliefde katholieken
- Jaap de Wit
- 10 oktober 2014
- Warme broodjes
- 23
Afgelopen zondag begon de buitengewone bisschoppensynode over het gezin. Omdat ik niet goed wist wat ik me hierbij nu precies moest voorstellen, heb ik de afgelopen weken maar eens goed naar de media gekeken. Op basis van alle kranten en websites was ik vervolgens tot de conclusie gekomen dat een synode een soort van Vaticaanse kermis is, geleid door de Heilige Geest, waarbij de bisschoppen vechtend over straat rollen om de vraag of je onveranderlijke leerstellingen nu wel of niet mag veranderen. Sinds de welbekende kindervriend Sint-Nicolaas tijdens het Concilie van Nicea in 325 Arius eens flink op zijn gezicht sloeg, zijn we verzekerd van een vermakelijke knokpartij wanneer bisschoppen gaan vergaderen. Uit liefde voor de Kerk en haar tradities, heb ik deze week dus met een zak popcorn in de hand gespannen naar een YouTube-filmpje over de opening van de synode gekeken. Er werd helaas maar weinig gevochten.
Ik was trouwens niet de enige die veel te hoge verwachtingen had, en ik vrees dat sommigen nogal teleurgesteld gaan zijn als de bisschoppen straks na wat goede gesprekken en discussies gewoon weer naar huis gaan, om over een jaar nog eens een keer verder te praten. Er is volgens mij een nogal vertekend beeld ontstaan over deze synode. Zowel over de impact die zij zal hebben alsook over de inhoud ervan. Nieuwssite nu.nl – die altijd opmerkelijke nieuwsberichten weet te fabriceren voor een redactie ‘Religie’ die bestaat uit een honderdtal chimpansees op typemachines – spande nog wel de kroon toen ze zondag kopte: ‘Paus opent synode over abortus en homoseksualiteit‘. In het artikel werd gesuggereerd dat de paus de visie van de Kerk op deze punten wil hervormen. Waarschijnlijk tonen dergelijke ongeïnformeerde artikelen des te meer aan hoe nodig deze synode is.
Ik vind het namelijk nogal frappant dat er voor een synode die gaat over ‘de pastorale uitdagingen van het gezin in de context van evangelisatie’ zoveel aandacht gaat naar uitzonderingssituaties – de gevallen waarvan de Kerk leert dat het eigenlijk anders moet – en zo weinig naar het ideaalbeeld dat de Kerk ons voorhoudt. Begrijp me goed, ik wil zeker niet ontkennen dat er nood is aan pastorale zorg en aan antwoorden op vragen waar bijvoorbeeld gescheiden katholieken mee zitten. Dit zijn zeer belangrijke kwesties die besproken moeten worden, alleen al omdat het voor veel oprecht gelovige mensen een bron van lijden is. Maar als we praten over de ‘context van evangelisatie’ dan is het christelijke ideaal essentieel. Als we ons slechts richten op pastorale antwoorden op de problemen van deze tijd, en daarbij de evangelisatie vergeten, dan dweilen we met de kraan open.
In een tijd waarin zelfs veel katholieken zijn vergeten wat het huwelijk is en waarom het onontbindbaar is, moeten we niet alleen wonden helen. We moeten het christelijke bewustzijn vergroten, mensen onderwijzen, en vooral ook: God opnieuw een centrale plek in het huwelijk geven. Want het huwelijk is niet alleen een verbintenis tussen twee mensen, het is onderdeel van Gods scheppingsplan en een van de kernpunten van de Blijde Boodschap.
Het is een feit dat de kerkelijke leer rondom huwelijk en seksualiteit ver ligt van de belevingswereld van de meeste moderne mensen. De oplossing ligt dan niet zozeer in het veranderen van de leer, maar eerder in het bijstellen van de belevingswereld van mensen. Er is tijdens de synode al gesproken over de taal waarin de leer wordt gecommuniceerd. Woorden als ‘ongeordend’ worden als zeer onprettig ervaren en schrikken mensen af. Hoewel daar zeker iets voor te zeggen valt, moeten we niet denken dat we het beeld op de leer kunnen verbeteren door wat woordjes te veranderen zodat die prettiger klinken. Ik heb de indruk dat veel mensen toch al een nogal legalistische visie op de kerkleer hebben, dus als we ons teveel met deze details gaan bezighouden dan werken we dat alleen maar verder in de hand. Evangelisatie, pastorale zorg en de waarheid van de katholieke leer moeten hand in hand gaan. Dat de Blijde Boodschap soms erg veel van mensen vraagt, is alleen te bevatten als men deze boodschap niet ziet als een lijst van verboden maar als een prachtig plan dat de God van Liefde voor ons bereid heeft. Wie zijn leven vervolgens wil inrichten naar dat plan, begrijpt dat hij sommige dingen soms beter kan laten en dat het vaak ook zelfopoffering vraagt. Iemand die een mooi doel voor ogen heeft, wil veel doen om dat te bereiken. Maar als het je levensdoel is om je gewoon zo prettig mogelijk te voelen zonder je al te veel over anderen te moeten bekommeren of na te moeten denken over hogere idealen, dan kan ik me voorstellen dat je de leer van de Kerk ziet als een verzameling regels die allemaal beginnen met: ‘Gij zult niet …’
We moeten mensen dus allereerst een doel geven. Ik spreek overigens heel bewust van ‘we’, want de Kerk bestaat niet alleen uit de hoge heren die momenteel in Rome vertoeven. We zijn allemaal Kerk. De synode is heel belangrijk, maar dat betekent geenszins dat we lijdzaam moeten afwachten wat daar uit voort gaat komen. Wie de leer van de Kerk moeilijk te begrijpen vindt, kan zich erin verdiepen door te gaan lezen en met andere gelovigen te gaan praten. Wie zich wel tot de kerkelijke idealen geroepen voelt, heeft ook de verantwoordelijkheid om deze enthousiast uit te dragen.
Ik doe daarbij graag mijn duit in het zakje door zelf van mijn geloof te getuigen. Als een late bekeerling heb ik al een aantal relaties achter de rug en heb ik zelfs al een dochter uit een vorige relatie. Nadat ik me vier jaar geleden bekeerde, ben ik beetje bij beetje de schoonheid van de katholieke leer gaan ontdekken. Ik kwam erachter dat mijn leven niet echt in lijn was met wat de Kerk leert en kan me dus ook levendig voorstellen hoe pijnlijk het moet zijn voor katholieken die gescheiden zijn.
Toen ik vorig jaar een relatie kreeg met een katholieke vrouw, zijn we vanaf het begin dan ook zeer bewust bezig geweest met wat de Kerk, en dus God, van ons vroeg. Voor ons allebei was het doel van een verkering om uiteindelijk een huwelijkspartner te vinden. We wilden dus zeker zijn dat we de rest van ons leven met elkaar wilden delen en ontdekken hoe we daar binnen de context van een christelijke levensstijl invulling aan zouden geven. Ook in mijn katholieke kringen wordt dit niet altijd begrepen. Ik heb nooit het gevoel gehad dat de Kerk me regeltjes oplegde. Integendeel, ik heb me de christelijke boodschap met pijn en moeite eigen gemaakt en daar ook veel betekenis en geluk in ervaren.
Afgelopen zondag startte de synode. En op diezelfde dag heb ik mijn vriendin ten huwelijk gevraagd. Mijn getuigenis als christen, is de getuigenis van een man die verliefd is. Verliefd op de mooiste en liefste verloofde die ik me maar kan wensen, en na vier jaar ook nog steeds verliefd op de katholieke Kerk en haar mooie, maar soms zo moeilijke, leer.
Dit artikel is gebaseerd op mijn column in ‘Van Harte Katholiek’ van 9 oktober 2014 op Radio Maria.
Jaap de Wit
Jaap is geboren in 1978 in het wonderschone Bergen op Zoom, en thans woonachtig in Gouda. Overdag is hij software engineer en ‘s avonds is hij Rooms-Katholiek. Hoewel hij kort na zijn geboorte al een tijdje katholiek is geweest, was hij jarenlang atheïst. Op een dag in 2010 liep hij per abuis tegen het het ware geloof aan en sindsdien zit hij weer stevig in de kerkbanken. Sinds 2012 is hij enthousiast lid van Koor Padua en sinds 2014 is hij ook acoliet in Gouda.
Gefeliciteerd met jullie verloving! Dat de weg naar jullie ja-woord mooi mag zijn, en vanaf dan alleen nog maar mooier en intenser mag worden 🙂
Bedankt voor de mooie woorden!
Broodje Paap mag dan al een clubje bekeerlingen zijn die proberen “cool” over te komen, maar ze doen het minstens met humor! Ook een manier om de “blijde boodschap” te verkondigen, misschien wel de beste.
Jaap, ik zou bijna medelijden met je krijgen vanwege de misleiding in je gedachtegangen.
De katholieke kerk is geen vluchtbasis om Gods hoogste doel te kunnen gaan vergeten,
en ik vermoed dat je ergens diep van binnen ook wel weet waarom…
Jaap, gefeliciteerd! Het is prachtig als je Met je geliefde de weg van God mag gaan.
Natuurlijk heeft Rob gelijk dat de evangelisatie gaat om de ontmoeting me Christus.
We kunnen alleen uit liefde offers brengen. En de offers God in ons leven van ons vraagt kunnen we alleen brengen uit liefde voor God.
Overigens moeten ook in een goed huwelijk veel offers gebracht worden. (misschien is een huwelijk alleen maar goed als er offers voor gebracht worden) En ook hierbij is de liefde voor de huwelijkspartner niet voldoende om de offers te kunnen brengen zonder iets terug te verlangen. Dat kan alleen in het besef van Gods oneindige liefde voor ons en als ons atwoord daarop. Dat is tenminste mijn ervaring van het huwelijk.
Bernadette
Bedankt Bernadette! Mooie woorden ook over het offers brengen binnen een huwelijk. Ik denk ook dat het belangrijk is om te blijven bidden, met elkaar en ook voor elkaar.
Ha ha, en gij geleuft dè!
Jaap, er zijn geen voor de hand liggende oplossingen. Ook hoeven we geen kernwaarheden overboord te gooien. Het gaat er mij juist om dat wij als Kerk steeds meer doorgroeien naar ‘de kern van waarheid’, ook en vooral als de definities of de gebruiken ons daar een stuk toe beletten.
Ook moet er geen sacrament veranderd worden. De denkoefening die blijft betreft de werking van een ware sacramentele handeling. De liturgische handeling garandeert bovendien nooit ten volle de genadewerking. Het is niet omdat de bevoegde bedienaar de juiste bewegingen maakt, dat je daarmee Gods levensveranderende genade doet landen in het hart.
Het is ook niet omdat een priester een sacrament aanbiedt of weigert dat daarmee altijd Gods heilige wil geschiedt. Dat mag ons doen concluderen dat het tot op vandaag mogelijk blijft dat sommige mensen onterecht sacramenteel bediend worden terwijl anderen in nood deze kans niet krijgen.
Daar ligt de kans tot doorgroeien voor de kerk.
Mooi gezegd, Rob. Ik denk ook inderdaad wel dat daar nog kansen voor de kerk zijn om door te groeien.
Wijze woorden Rob. Ik hoop en bid dat de Kerk er onder leiding van de paus in slaagt om een nieuwe weg te vinden die recht doet aan mensen van goede wil die nu aan de kant blijven staan, zonder dat daar meee de waarde van de sacramenten wordt aangetast.
In aanvulling : misschien kan de Kerk hier wat opschuiven in de richting van de orthodoxe kerk, waar meer rekening wordt gehouden met de problemen die soms in de praktijk van onze wereld voorkomen. Dat wil niet zeggen dat de deur wordt open gezet voor wildgroei en het te grabbel gooien van de sacramenten.
Wat een aandoenlijk katholiek verhaaltje. En hieruit blijkt overduidelijk dat Broodje Paap gewoon verkapte evangelisatie door fanatieke, bekeerde katholieken die ‘cool’ proberen over te komen. Schitterend voor het handjevol kwezels dat naar Radio Maria luistert, maar daar hebben normale katholieken (3,7 miljoen) dus mooi geen boodschap aan. Toedeloe.
zo “rooms” zal je dan wel niet zijn “meisje”, anders zou je weten dat de paus en velen met hem zeer “Mariaal” zijn en dagelijks de rozenkrans bidden. Ik luister met regelmaat naar Radio Maria, en bid zoveel mogelijk “het Kroontje van de Barmhartigheid” mee. Maar waarschijnlijk kent zo’n vooruitstrevende meid, als jij dat niet! TOEDELOE
Je verwijst naar een context van evangelisatie. Maar wat is evangelisatie? Is dat het voorhouden van het ideaal aan een wereld waarvoor dit ideaal onrealistisch lijkt? Of is dat de persoon van Christus (Hij is het ideaal) dichtbij brengen voorbij de vele ogenschijnlijk onoverbrugbare hindernissen?
Het tweede natuurlijk. Dus ja, het gaat om het vinden van nieuwe wegen. Nieuwe wegen van taal, verwelkomen en omhelzen. En dit op radicale wijze, opdat we zouden durven concluderen dat hier Jezus zelf achter zit. Heeft dit invloed op de leer? Natuurlijk want de leer is nooit gefinaliseerd. De leer met of zonder barmhartigheid levert iets anders op. De leer is geen product, maar een proces.
Wanneer iemand een intieme relatie onderhield en daarbij een kind ontving, maar het ‘geluk’ had niet sacramenteel te huwen, dan kan deze perfect een nieuwe relatie aangaan en een sacramenteel huwelijk bestellen met vrije toegang tot de eucharistie.
Een ander die een intieme relatie onderhield, zonder de komst van een kind en door sociale druk kerkelijk huwde en waarvan de relatie spaakt loopt, die kan bij een nieuwe relatie niet meer rekenen op een sacramenteel huwelijk en mag tijdens de communiegang blijven zitten.
In vergelijking zit hier een duidelijke onrechtvaardigheid die we niet kunnen wegwissen door kerkrechtelijk te zwaaien met de optie tot nietigverklaring.
Kortom, het ideaal, opnieuw Christus zelf, vraagt ons om de kerkelijke gemeenschap te bevrijden van legalisme en harteloos formalisme en om een nieuw hoofdstuk te openen waarin gebruik wordt gemaakt van een ethiek van de groei; een ethiek mét en op weg naar Christus.
Ik ben het met je eens dat de leer nooit gefinaliseerd is, Rob, maar ik denk niet dat de oplossingen zo voor de hand liggen. Je weet ook dat het huwelijk een sacrament is en dat dit niet zomaar kan veranderen.
Het kan inderdaad niet de bedoeling zijn dat de Kerk opereert met ‘harteloos formalisme’, maar ze mag tegelijkertijd ook niet haar kernwaarheden overboord gooien in de naam van barmhartigheid.
Wat is dan wel de oplossing? Eerlijk gezegd weet ik het niet. Ik bid dan ook dat de synodevaders door te discussiëren en oprecht te luisteren tot wijze inzichten zullen komen.
Ik vond in dit verband trouwens ook de blog van Anton ten Klooster erg de moeite waard.
Ik las je levens-bekeringsverhaal. Vooral het afscheid (verlies) van je dochtertje heeft me diep getroffen. Maar ook dat je Gods helpende hand niet bent voorbijgelopen. Ja, Hij is er altijd, vooral in onze moeilijkste momenten, te samen met Zijn Moeder, die ook onze moeder is. Vandaag lees ik het goede nieuws van een nieuwe relatie, een verloving en aanstaand huwelijk. Van harte proficiat. En je dochtertje, inmiddels reeds 6 jaar, denk ik? Ik hou van de stijl waarin je schrijft. Gezegend weekend, “aan beiden”.
Ria
Hartelijk dank voor je warme reactie, Ria! Ook een gezegend weekend aan jou!
Welnee, ik ben hartstikke spiritueel! Kijk maar op mijn weblog http://www.roomsmeisje.nl.
Tja, daar heb je het weer. Deze reactie moest onder het artikel over de gezinssynode en nu staat ze blijkbaar onder het ‘maanwaggelen’ van de paus.
Waarom kan men niet onmiddellijk onder een artikel reageren? Ik begrijp het systeem nog steeds niet. En evenmin is men geneigd om zo’n, hoewel pittig, schrijfsel onmiddellijk door te sturen naar anderen. Daarvoor is ’s morgens ook helemaal geen tijd. Je mag mijn laatste reactie zo mogelijk plakken waar ze thuishoort.
Nee hoor. Je reactie staat al direct op de juiste plaats.
Ik zou je graag helpen, maar ik begrijp niet goed welke problemen je ondervindt. Je kunt direct onder de artikelen reageren en je hebt het ook juist gedaan zo te zien.
Wel wel, Jaap, gefeliciteerd met je openhartigheid
en uiteraard met je verloofde.
Zo’n persoonlijk getuigenis wordt allicht nog het meest gewaardeerd en begrepen.
Bedankt, Fa!