Protestanten en de Heilige Geest

Terwijl ik in de veertigdagentijd net bezig was een stevig potje te vasten met één van Marsha’s overheerlijke recepten, ontving ik plots een mailtje van een lezer met een wel hele serieuze vraag over protestanten en de Heilige Geest. Ik ben er zo van geschrokken dat ik daarna twee dagen nauwelijks gegeten heb.

Een gewichtige vraag:
De Katholieke leer zegt dat men bij het Vormsel de Heilige Geest ontvangt.
Hebben protestanten dan niet de Heilige Geest inwonend?
Hoe valt het protestants piëtisme vol te houden zonder de Heilige Geest?
Antoon

Op pinksteren ontving de katholieke Kerk de Heilige Geest, die tegenwoordig nog steeds middels het sacrament van het vormsel aan gelovigen doorgegeven.

Beste Antoon,

Bedankt voor je vraag. Echt waar. Ik heb twee dagen nauwelijks gegeten. Dat heb ik hierboven ook al vermeld, maar als ik nauwelijks eet, krijg ik nu eenmaal een pesthumeur. Broodje Paap werkt al bijna een jaar heel hard om de oecumene tussen katholieken en protestanten op een hoger niveau te brengen en de immense vooruitgang die we hiermee hebben bereikt, zal met het beantwoorden van je vraag direct verloren gaan. Je bent dus bedankt.

Maar goed, alvorens ik wat dieper op je vraag inga, wil ik eigenlijk direct benadrukken dat de katholieke Kerk een barmhartige kerk is. Ofschoon de Heilige Geest ook een tijdje vrij pissig is geweest op de reformatie en dit tijdens het Concilie van Trente even flink heeft laten weten, draagt de Kerk protestanten een warm hart toe. Dit is dan ook te merken in de katholieke leer, die in haar grenzeloze mildheid heeft bepaald dat protestanten in theorie ook de Heilige Geest kunnen bezitten. In de praktijk echter, rommelen zij maar wat aan.

Om je vraag goed te kunnen beantwoorden, moeten we eerst bekijken wat het vormsel precies is. Als je de Catechismus van de Katholieke Kerk op een willekeurige bladzijde 303 openslaat, dan zie je dat het vormsel tezamen met de doop en de eucharistie het geheel vormen van de ‘sacramenten van de christelijke initiatie.’ Deze sacramenten vormen de grondslag van het christelijke leven, waarbij de doop het begin vormt: ‘het bad van wedergeboorte en vernieuwing door de heilige Geest’ (Titus 3,5). Bij het vormsel ontvangen de gelovigen een bijzondere kracht van de Heilige Geest, waardoor zij gehouden zijn om ‘als waarachtige getuigen van Christus door hun werk en hun woord het geloof te verspreiden en te verdedigen.’ Het vormsel is nodig om de doopgenade te voltooien en het bestendigt daarmee de pinkstergenade. De Bijbelse oorsprong van het vormsel vinden we in Handelingen 8,14-17 en Handelingen 19,4-5.

Het is een bekend gegeven dat protestanten de Bijbel vaak lezen. Waarom kennen de protestanten dan geen vormsel? Welnu, het protestantisme is – zoals de naam doet vermoeden – ontstaan uit een protestreactie tegen de katholieke Kerk, waardoor protestanten nogal veel tijd kwijt zijn om de Bijbel te gebruiken als middel om te bewijzen dat de katholieke Kerk ‘fout’ is. Zij vergeten daarbij echter gemakshalve dat de Bijbel en de katholieke traditie onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Zoals iedereen weet, krijg je brokstukken als je onlosmakelijke dingen losmaakt. Deze brokstukken noemen we met een duur woord ‘protestantse theologie’. In deze theologie is het vormsel overbodig. Tijdens het eerder genoemde Concilie van Trente heeft de Heilige Geest hier het volgende over opgemerkt:

Si quis dixerit, confirmationem baptizatorum otiosam ceremoniam esse, et non potius verum et proprium sacramentum; aut olim nihil aliud fuisse, quam catechesim quamdam, qua adolescentiæ, proximi fidei suæ rationem coram ecclesia exponebant: anathema sit. (Sessio VII: Decretum de Sacramentis)

Dat is natuurlijk even schrikken, en je zou denken dat protestanten direct hun leven zouden beteren na het horen van deze woorden. Dat zij dit niet doen, betekent dat ze de decreten van de concilies niet lezen, dat zij zich er niets van aantrekken, of dat ze geen Latijn kennen. In het eerste geval zouden ze nalatig zijn, in het tweede geval kinderachtig, en in het derde geval ongeletterd. Maar katholieken zijn ook weleens nalatig, kinderachtig of ongeletterd, dus het is ook weer niet zo dat God daar per definitie heel moeilijk over gaat doen. God houdt namelijk net zo veel van protestanten als van katholieken. Ook dat blijkt weer uit het Concilie van Trente, dat immers niet bedoeld was om protestanten zwart te maken, maar juist om een einde te maken aan alle religieuze misstanden van die tijd, of ze nu van protestantse of katholieke aard waren.

Dat God ook van protestanten houdt, is goed nieuws. Wij, mensen, zijn namelijk gebonden aan de sacramenten, maar God niet. God mag doen wat Hij wil. De Kerk erkent de protestantse doop (in de meeste gevallen) en daaruit kunnen wij concluderen dat ook protestanten de eerste noodzakelijke stap zetten door de toegangspoort tot het leven in de Geest. Dat zij deze weg niet voltooien met behulp van de overige sacramenten, valt te betreuren. Maar God kan hen genade schenken en hen de Heilige Geest geven. De katholieke leer heeft uiteraard geen problemen met een God die genadig is.

Wat betreft je vraag of het protestants piëtisme vol te houden valt zonder de Heilige Geest, zou je kunnen zeggen dat het piëtisme nu juist een reactie was op het ontbreken van de Geest in de formele, protestantse theologie; een onbewust verlangen naar de voltooiing van de sacramenten die zij zichzelf ooit ontnomen hebben. Dat zou je kunnen zeggen, maar het is beter om dat niet hardop te doen. Het is namelijk niet heel aardig, en laten we eerlijk zijn: de protestanten hebben met hun theologie een slimme visie op God, de wereld en de Kerk gecreëerd waarin zij zelf natuurlijk wel leven in de Geest. Wie er gelijk heeft, is dus uiteindelijk te herleiden naar die éne vraag die protestanten en katholieken al eeuwen lang verdeelt: heeft iedere gelovige zelf de autoriteit om de Bijbel op allerlei individuele en vaak tegenstrijdige manieren te interpreteren – zoals protestanten beweren – of ligt deze autoriteit bij de onfeilbare Kerk die Christus op Petrus, de rots, heeft gebouwd – zoals de Bijbel beweert.

, , , , , , ,

Jaap de Wit

Jaap is geboren in 1978 in het wonderschone Bergen op Zoom, en thans woonachtig in Gouda. Overdag is hij software engineer en ‘s avonds is hij Rooms-Katholiek. Hoewel hij kort na zijn geboorte al een tijdje katholiek is geweest, was hij jarenlang atheïst. Op een dag in 2010 liep hij per abuis tegen het het ware geloof aan en sindsdien zit hij weer stevig in de kerkbanken. Sinds 2012 is hij enthousiast lid van Koor Padua en sinds 2014 is hij ook acoliet in Gouda.

Alle berichten van Jaap


13 reacties op “Protestanten en de Heilige Geest”

  • henkjan37 schreef:

    @ GJ

    Wedergeboorte en de Heilige Geest onvang je volgens de Bijbel als je gedoopt wordt.

    Je mag best vinden dat je die twee dingen krijgt als je gaat geloven, maar je moet natuurlijk wel snappen dat je dan flink God’s woord vernaggeld;)

  • Gertjan schreef:

    ik als min of meer ex katholiek en tegenwoordig pinkster christen kan alleen maar zeggen dat ik geloof dat je de hg ontvangt als je Jezus aanneemt als heer. dan wordt je alsware op nieuw geboren. katholieken die in die zin opnieuw geboren zijn ken ik er jammer genoeg maar weinig. Sterker nog toen ik gevormd werd wist ik amper wat de HG was, laat staan wat de gaven waren. als de rk kerk zou vinden dat de gaven van de geest voor iedereen open staan waarom hebben leken dan zo’n aparte (geen) rol in de katholieke kerk?

  • Ik ben katholiek, maar de gemiddelde Evangelische/Pinksterprotestant heeft toch echt meer kaas van de H. Geest gegeten dan de gemiddelde katholiek. Als er een gebied is waar katholieken iets kunnen leren over het leven van de gaven van 1 Kor 12, dan is het wel van protestanten 🙂

    • Protestantse Brabo schreef:

      Ik ben een protestant, die jarenlang vertoefd heeft binnen de evangelische/pinksterkringen. En ik kan het hierin niet met je eens zijn.
      Er vinden binnen die kringen nogal wat bizarre dingen plaats, waarvan ze zeggen dat het manifustaties van de Heilige Geest zijn, maar waar ik toch (op z’n allervoorzichtigst gezegd) op veilige afstand van blijf.
      Hoewel ik zeker geloof dat de Heilige Geest in staat is dingen te doen die ons menselijk voorstellingsvermogen ver overstijgen, geloof ik dat ‘leven door de Geest niet in eerste instantie een aaneenrijging van bijzondere, bovennatuurlijke ervaringen is. De vruchten waaraan men de Geest herkent, zijn niet het spreken in tongen, profeteren enz. En al helemaal niet: ‘vallen in de Geest’, ‘lachen in de Geest’, of (schrik niet) ‘blaffen in de Geest’.
      De vruchten waaraan men de Geest herkent hebben eerder betrekking op het innerlijk (galaten 5:22-23), dan op uiterlijke vertoning.
      Bovendien is 1 korinthe 13 er duidelijk over, dat alle geestelijke ‘gaven’ niets waard zijn wanneer we de Liefde niet hebben.

      Als protestant ben ik uiteraard niet opgevoed met het geloof dat de Heilige Geest ontvangen wordt door een sacrament. Maar ik geloof in ieder geval zeer zeker, dat God door de sacramenten werkt.
      Tijdens de reformatie zijn met het badwater ook aardig wat kinderen weggegooid.
      En aan alle ‘sola’s’ zijn door de eeuwen heen toch weer flink wat ‘et’s’ toegevoegd. Omdat de mens nu eenmaal bepaalde tradities, rituelen enz nodig heeft.
      Anyway….. Ik moet altijd uitkijken dat ik geen heel boek ga schrijven, wanneer ik reageer op een onderwerp dat me interesseert. Dus laat ik er een punt achter gaan zetten.
      Ik ben wel heel erg nieuwsgierig naar wát evangelische / pinksterchristenen naar jouw mening beter weten/begrijpen van de Heilige Geest.

    • Ik weet niet of katholieken veel van pr#testanten kunnen leren, maar zeker is dat je voor een goede kop koffie nog steeds in de katholieke kerk moet zijn.

  • Johan schreef:

    Klink op de link, en je krijgt de vertaling:

    Als iemand zegt: het Vormsel van gedoopten is een niets ter zake doende plechtigheid en niet veel meer een waar en eigenlijk Sacrament, of het is eens niets anders anders geweest dan een soort catechese, waarin de opgroeiende mens zich voor de Kerk rekenschap aflegt van zijn geloof, hij zij verdoemd.

  • Helena Aerts schreef:

    Mag ik langs deze weg even vragen, als men Latijnse citaten weergeeft – ik behoor toevallig tot die ‘ongeletterden’ – die toch maar te vertalen in het Nederlands?
    En, tweede vraag, waarom, als men ergens aangeeft dat men op de hoogte wil gehouden worden, krijgt men vervolgens een Engelse tekst naar het hoofd? Of is men ook ‘ongeletterd’ als men toch liever in zijn eigen taal toegesproken wordt?
    – Verder vind ik het artikel over de Heilige Geest wel mooi pikant en geestig. Maar protestanten zullen hem daarom nog niet ‘pikken’…

    • Zoals Johan al aangaf, staat de Nederlandse vertaling onder de link achter het citaat. Zelf ben ik namelijk ook behoorlijk ongeletterd 😉

      De Engelse tekst krijg je, omdat Broodje Paap in WordPress is gemaakt. Het ‘volgen’ van een blog is daarbij een standaardfunctionaliteit en daaruit vloeit dus een standaardmailtje dat in het Engels is. Ik zal eens nagaan of dit aan te passen is.

  • Lennart schreef:

    Nou, de legitimiteit van een protest-beweging richting de Katholieke kerk is ook weer aangetoond 🙂

    Aan de ene kant beargumenteer je de vrijheid van de Geest, maar aan de andere kant het liefst wel binnen de sacramenten.

    En de Geest ontbreekt in de Protestantse theologie? Ik weet niet welke theologie je gelezen hebt, maar Hij waait vurig ..

    • Dat de Geest werkzaam is in de sacramenten staat vast, maar volgens mij beleeft Hij daarbuiten ook dolle avonturen, hoor. 😉

Laat een reactie achter op Lennart Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *