Bosman, wat zeg jij nu?

• Jaap de Wit
• 14 april 2014
• De cultuurchristen
• 4

Toen ik enige tijd geleden geld in een frisdrankautomaat had gestopt, weigerde het onding om een blikje cola uit te spugen. Ik was anderhalve euro armer, had nog steeds dorst, en stond op het punt om in woede uit te barsten toen een mede-christen tegen me zei: “Rustig, Jaap! Wat zou Jezus doen?” Ik herinnerde me dat Jezus ook weleens iets dergelijks had meegemaakt met een vijgenboom die geen vruchten had, dus ik schold net als Jezus de automaat uit: “Nooit ofte nimmer zal er nog iemand blikjes cola uit jou drinken, stom ding!” Daarna gaf ik er een flinke schop tegen. Ik mag dan wel geen slimme exegeet zijn, maar ik was wel enorm opgelucht.

Eigenlijk heb ik de vraag wat Jezus zou doen altijd maar een beetje raar gevonden. Want als ik eerlijk moet zijn, is mijn oprechte antwoord meestal: “Ik weet het niet …” Tja, ik heb Hem zelf nu eenmaal niet gekend toen Hij hier nog rondliep, en ik neem aan dat dat ook geldt voor degene die de vraag stelt. Toch lijkt het weleens of deze vraag retorisch wordt gesteld, waarbij het antwoord ongeacht de situatie altijd is: “Niet kwaad zijn, maar glimlachend met konijntjes door het gras huppelen, want Jezus is een knuffelmessias!”

Als ik in de Bijbel kijk, vind ik echter nergens een knuffeljezus. Ik zie een Jezus die grillig is, het ene moment vergevingsgezind en het andere moment opeens heel boos. Een Jezus die soms hele pijnlijke of onbegrijpelijke dingen zegt. Ik was dus dolblij toen ik onlangs vernam dat Frank Bosman een boekje had geschreven waarin hij negen moeilijke uitspraken van Jezus behandelt. De titel alleen al – Jezus, wat zeg jij nu? – vond ik al vrij briljant. Ik vroeg dus direct een recensie-exemplaar aan de heer Bosman, dat hij me prompt toestuurde.

Vol goede moed begon ik het te lezen, want ik vind het soms al moeilijk om zelf bepaalde uitspraken van Jezus te begrijpen, laat staan dat je er mee geconfronteerd wordt in een discussie met iemand die negatief staat tegenover het christendom. Zelf was ik ooit zo iemand en ik vond het maar al te leuk om christenen in verlegenheid te brengen met ‘moeilijke’ passages uit de Bijbel. Nu ik aan de andere kant van die discussie sta, sta ik wel wat steviger in m’n schoenen. Maar hoewel ik nu vreemd genoeg niet zo’n moeite meer heb met het geweld en de soms wreed klinkende wetten uit het Oude Testament, zijn het juist uitspraken van Christus de me in verlegenheid kunnen brengen. Frank Bosman liep – zo schrijft hij in de inleiding – al geruime tijd met het idee om juist over deze uitspraken een boekje te schrijven en verzamelde daarvoor negen moeilijke uitspraken van Jezus.

Wat moet je aan met een Jezus die onbeschoft is tegen een niet-Joodse vrouw? Die Petrus uitmaakt voor ‘satan’ terwijl hij juist bezorgd was om Christus? Een Jezus die soms niets van zijn eigen familie wil weten en die op enig moment zelfs een vijgenboom vervloekt? Frank Bosman neemt je op meesterlijke wijze mee naar de tijd en de wereld waarin Jezus leefde, maakt voor elke uitspraak gebruik van synoptische vergelijkingen om tot een heldere situatieschets te komen, en legt met behulp van theologische inzichten uit wat Jezus bewogen en bedoeld zou kunnen hebben. Dit alles weet hij met modern taalgebruik duidelijk te maken, zodat je geen theologie hoeft te hebben gestudeerd om zijn boek te kunnen volgen en waarderen.

Hij eindigt elk hoofdstuk met een korte conclusie. “I have learnt something today,” citeert Bosman zijn favoriete Amerikaanse sitcom South Park. Deze conclusies vond ik persoonlijk het moeilijkst. Niet dat ze inhoudelijk moeilijk waren, integendeel, soms leken ze juist zo simpel, of kwamen ze als een anti-climax op een moment dat ik geboeid was door Bosman’s uitleg en hoopte op meer. Een enkele keer vond ik de conclusie onbevredigend en dacht ik: “Bosman, wat zeg jij nu?”

Aanvankelijk ergerde ik me daar een beetje aan. Ik had, zo realiseer ik me nu, stiekem gehoopt op een uitleg die Jezus minder moeilijk zou maken. Diep in mijn hart wilde ik misschien ook wel een knuffelmessias die toch nog geloofwaardig was. Toen ik me hiervan bewust werd, veranderde de irritatie in respect. Frank Bosman schreef al in de inleiding dat het niet zijn bedoeling was de behandelde passages van een suikerzoet, politiek correct laagje te voorzien, en hij is trouw gebleven aan die intentie.

In een tijd waarin Jezus door critici wordt voorgesteld als ‘gewoon een mens’ hebben wij als christenen vaak de neiging om zijn goddelijke natuur te onderstrepen. We willen een persoonlijke God die dichtbij ons staat. Maar we mogen niet vergeten dat Jezus niet alleen volledig God was, maar ook volledig mens. Dat hij zonder zonde was, betekent niet dat hij niet aan dezelfde emoties en verleidingen als ons heeft blootgestaan. Misschien wil iedereen wel een persoonlijke God bij zich hebben op wie hij het beste van zijn geweten kan projecteren, maar ik denk niet dat Hij daarom mens geworden is. Als de vleesgeworden God een tandeloze goedzak was geweest, had hij mijns inziens nooit met ons mee kunnen leven en lijden. Juist in zijn menselijkheid is hij dichtbij.

Ben ik het dus altijd eens met de conclusies van Frank Bosman. Mijn eerlijk antwoord is: ik weet het niet, net zo min als ik het antwoord weet op de vraag ‘What would Jesus do?’ God is voor mij de Eeuwige Ander en ik zou een ander geen recht doen door mijn eigen wensen en gevoelens op hem te projecteren. De grote verdienste van Bosman is dat hij Jezus dichterbij heeft geplaatst door hem eens van een afstandje te bekijken. Alleen al daarom is Jezus, wat zeg jij nu? de moeite van het lezen waard.